διεύθυνση επικοινωνίας delios2010@gmail.com

15 Μαρ 2011

Το δίλλημα του φυλακισμένου

Θα παραθεσω ενα αποσπασμα απο το βιβλιο ΣΚΟΤΕΙΝΗ ΦΥΣΗ του Λαιαλ Γουοτσον,και υστερα θα γραψω τις σκεψες που μου προκαλεσε.
"Φανταστειτε την περιπτωση δυο εφηβων μελων μιας συμμοριας που συλλαμβανονται με την κατηγορια της διαρρηξης,ενα εγκλημα που τιμωρειται,ας πουμε,με ποινη φυλακισης ενος χρονου η προστιμου 100 δολαριων.Δεν υπαρχουν μαρτυρες,κι ετσι τα αγορια κρατουνται και ανακρινονται χωριστα,με τις συνηθισμενες προσπαθειες των αστυνομικων να βαλουν τον ενα να ενοχοποιησει τον αλλον,με την ελπιδα να βελτιωθει το ιστορικο των επιτυχιων της αστυνομιας.Αν κανεις απο τους δυο δεν ενοχοποιησει τον αλλον,αν τηρησουν τον κωδικα σιωπης,και οι δυο θα πρεπει να αφεθουν ελευθεροι,και να ανταμειφθουν με το συνηθισμενο μπονους αφοσιωσης στη συμμορια το οποιο ειναι 300 δολλαρια.Η αστυνομια το γνωριζει αυτο και προσπαθει να σπασει τον κωδικα δελεαζοντας καθε αγορι να αποστατησει,με ανταλλαγμα την απονομη χαριτος και ανταμοιβη 500 δολλαριων.Αν και ο ενας και ο αλλος ενδωσουν στον πειρασμο,καταδικαζονται και οι δυο,κανεις τους δε παιρνει την αμοιβη η το μπονους,και τιμωρουνται με προστιμο 100 δολλαριων ο καθενας.Αν ομως μονο το ενα απο τα αγορια πεσει στη παγιδα,τοτε το αλλο τιμωρειται με την μεγαλυτερη ποινη,πηγαινει φυλακη για εναν χρονο χωρις τη δυνατοτητα επιλογης να πληρωσει μονο το προστιμο.

Ετσι εχουν τα πραγματα με το "ΔΙΛΗΜΜΑ ΤΟΥ ΦΥΛΑΚΙΣΜΕΝΟΥ"..Τεσσερις ειναι οι πιθανες εκβασεις.Αν νομιζεις οτι ο φιλος σου ειναι εμπιστος,μπορεις κι εσυ να μη μιλησεις,να αφεθεις ελευθερος και να παρεις το μπονους των 300 δολλαριων.Η μπορεις να μιλησεις στην αστυνομια και να αφεθεις ελευθερος,παιρνοντας μαζι σου τη μεγαλυτερη ανταμοιβη των 500 δολλαριων.Κερδιζεις 200 δολλαρια επιπλεον αν προδωσεις τον αλλον.Αν απο την αλλη,πιστευεις οτι ο αλλος ειναι πιθανον να μιλησει,και αποφασισεις να το κανεις κ εσυ,ο καθενας τιμωρειται με προστιμο των 100 δολλαριων.Αν ομως μιλησει αυτος και εσυ οχι,τοτε αφηνεται ελευθερος με 500 δολλαρια και εσυ τιμωρεισαι με ποινη φυλακισης.Για μια ακομη φορα,αν προδωσεις τον αλλον,θα κερδισεις.Αυτη ειναι η πιο λογικη κινηση.
Ο συνηγορος σου ξερει τις πιθανοτητες και σε συμβουλευει να μιλησεις.Ο συνηγορος του αλλου αγοριου ομως ειναι το ιδιο δαιμονιος και του δινει την ιδια συμβουλη κι ετσι,το πιθανοτερο ειναι να υποφερετε και οι δυο.Κατω απο αυτες τις συνθηκες,ειναι φανερα καλυτερο και για τους δυο,για το ατομικο συμφερον του καθενος,να εξαπατησετε ο ενας τον αλλον.Να επιλεξετε να ωφεληθειτε απο την πιθανη αλτρουιστικη συμπεριφορα του αλλου,χωρις να του την ανταποδωσετε.Αν πας για την μεγαλη ανταμοιβη και κανεις λαθος,το χειροτερο που μπορει να συμβει ειναι οτι ο καθενας απο σας θα πρεπει να πληρωσει 100 δολλαρια προστιμο.Αν ομως βγεις σωστος,και ο αλλος αγνοησει τη συμβουλη του δικηγορου του,εσυ εισαι αυτος που αφηνεται ελευθερος με 500 δολαρια στη τσεπη.Επιβαλλεται να κανεις απατη.Τιποτα αλλο δεν εχει περισσοτερο νοημα οτα αντιμετωπιζεις τετοιο διλημμα......
.................Υπαρχει παντα φυσικα η εκδοχη του αμοιβαιου αλτρουισμου,συμφωνα με την οποια και οι δυο συμμετεχοντες επιλεγουν την εμπιστοσυνη και το να πληρωσουν ενα τιμημα προς αμοιβαιο οφελος.Και τα δυο αγορια σωπαινουν,αφηνουν τη αστυνομια να κανει εικασιες,ικανοποιουν τη συμμορια και κερδιζουν 300 δολλαρια ο καθενας για τη σταση τους.Αυτη φαινεται να ειναι η πανγκλοσια λυση,ο "καλυτερος δυνατος κοσμος",αλλα το προβλημα ειναι οτι ειναι δυσκολο να διακρινουμε πως θα μπορουσε να ειναι μερος της εξελιξης.Πως θα μπορουσε,δαρβινικως,να δικαιολογηθει με ορους ζημιας-ωφελειας.
-Η λεξη πανγκλοσια προερχεται απο τον χαρακτηρα του Dr Pangloss στη σατιρα "Ο Αγαθουλης" του Βολταιρου,και σημαινει τον αθεραπευτα οπτιμιστη-"


Αυτα λεει ο βιολογος,ανθρωπολογος και ηθολογος Λαιαλ Γουοτσον.Το "ΔΙΛΗΜΜΑ ΤΟΥ ΚΡΑΤΟΥΜΕΝΟΥ" ειναι παρμενο απο τη Θεωρια Παιγνιων.Μαλιστα,ενας πολιτικος επιστημονας,ο Ρομπερτ Αξελροντ,πηγε το διλημμα ως το τερμα,διοργανωνοντας "ΤΟΥΡΝΟΥΑ ΔΙΛΗΜΜΑΤΟΣ ΤΟΥ ΚΡΑΤΟΥΜΕΝΟΥ ΣΕ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΟ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΗ",με φιναλιστ ειδημονες στα οικονομικα,την ψυχολογια,τα μαθηματικα κτλ

Τι μας λεει το "ΔΙΛΗΜΜΑ ΤΟΥΦΥΛΑΚΙΣΜΕΝΟΥ";Αν το μεταφερεις στην ανθρωπινη πραγματικοτητα και προσπαθησεις να εξαγεις καποια συμπερασματα,τα συμπερασματα αυτα καταρχην θα ειναι δυσαρεστα.Ειναι προς συμφερον των ανθρωπων να ξεγελασουν τον διπλανο τους και να τον εξαπατησουν.Μαλιστα,ο κερδισμενος θα ειναι αυτος,που οχι μονο θα προδωσει τον διπλανο του,αλλα και θα εχει προηγουμενως πεισει τον διπλανο του οτι ΔΕ θα τον προδωσει.
α)Προδιδεις τον διπλανο σου διχως να σε προδωσει αυτος;Κερδος 500 δολλαρια κ αποφυλακιση.
β)Προδιδεις τον διπλανο σου ενω σε εχει προδωσει κ αυτος;Ζημια 100 δολλαρια κ αποφυλακιση.
γ)Επιλεγεις να μη προδωσεις τον διπλανο σου και να τον εμπιστευτεις,ενω αυτος εχει αποφασισει να σε προδωσει;Η χειροτερη ζημια απο ολες τις περιπτωσεις:ΠΡΟΦΥΛΑΚΙΣΗ.

Στο ιδιο βιβλιο αναφερεται κ η θεωρια του εγωιστικου γονιδιου.Τα γονιδια δεν ειναι γεννημενα φιλικα απεναντι σε ξενους,αντιθετως ειναι φυσει εχθρικα απεναντι στον Ξενο και τον Διαφορετικο.Μονο με τα μελη της οικογενειας σου,με τα οποια μοιραζεστε ενα ποσοστο κοινων γονιδιων,μονο εκει η Φυση μας προσταζει να ειμαστε αλτρουιστες.Η καχυποψια,η επιφυλακτικοτητα,η ανταγωνιστικοτητα,ακομα κ η εχθροτητα απεναντι στον Αλλον,ειναι ο κανονας που ειναι εγγεγραμμενος στα γονιδια μας.
Πολεμος πατηρ παντων,ελεγε ο Ηρακλειτος.
Ο ανθρωπος ειναι Λυκος για τον Συνανθρωπο του,ελεγε ο Χομπς.
Αυτη η αποξενωση,η ατομοκεντρικοτητα,ο παρτακισμος,η αδιαφορια,ο σταρχιδισμος,
μονο ανεξηγητα φαινομενα δεν ειναι.Μεγαλο λαθος να νομιζουμε οτι τα επεφερε η " συγχρονη,απανθρωπη εποχη",ας μη κοροιδευομαστε,ετσι γεννηθηκαμε,στο ιδιο μας το DNA ειναι εγγεγραμμενα ολα αυτα,τα ιδια κ χειροτερα γινοντουσαν παντοτε.

Κι ομως,ο Ανθρωπος δε παρεμεινε στασιμος ανα τους αιωνες.Εμαθε να συνεργαζεται με τον Αλλον,εμαθε να χτιζει κοινωνιες με τον Αλλον,εστω κ συμφεροντολογικα σκεπτομενος,απο τη προιστορια εμαθε να ζει σε αγελες για να μη τον φανε οι αρκουδες και τα θηρια.
Ειμαστε γεννημενοι μονοι κ ιδιοτελεις,αλλα πολλοι μαζι ειναι καλυτερα.
Στο ΔΙΛΗΜΜΑ ΤΟΥ ΚΡΑΤΟΥΜΕΝΟΥ,αυτος που επιλεγει να εμπιστευτει και προδιδεται,τιμωρειται με τη μεγαλυτερη τιμωρια,αυτη δεν ειναι η αληθεια;Οτι κανεις δε μπορει να σε πληγωσει και να σε ξεσκιζει παρα μονο αυτος που επελεξες να εμπιστευτεις;
Στο ΔΙΛΗΜΜΑ ΤΟΥ ΦΥΛΑΚΙΣΜΕΝΟΥ,αυτος που καταφερνει να εξαπατησει τον αλλον και να τον προδωσει(ενω τον εχει πεισει για τα αγνα του σναισθηματα ),εχει τη μεγαλυτερη ωφελεια κ ανταμοιβη,
αυτη δεν ειναι η αληθεια;
Οποιος εχει πατησει στη ζωη του επι πτωματων,κατα κανονα δεν ειναι κ αυτος με τα πλουτη και τη δοξα;
Στο ΔΙΛΗΜΜΑ ΤΟΥ ΦΥΛΑΚΙΣΜΕΝΟΥ,αν κ οι 2 επιλεξετε να προδωσετε ο ενας τον αλλον,και οι δυο χανετε τα ιδια,
κ αυτο δεν ειναι αληθεια;Αυτο δεν ειναι κατι που συμβαινει ακομα συχνοτερα;Εστω μεταφορικα,συμβολικα,αυτο ειναι που συμβαινει.Προδιδουμε ο ενας τον αλλον.Η προδοσια δεν ειναι απαραιτητα μια συγκεκριμενη πραξη που καποτε πραττουμε.Η προδοσια γινεται στο διηνεκες.Καθημερινα,συνεχομενα,εγινε μερος της ζωης μας,γινεται σχεδον ασυναισθητα,διχως καν να το καταλαβαινουμε,για αυτο κ ειναι η μεγαλυτερη ηττα μας.Προδιδομαστε γιατι χαιρομαστε με τη αποτυχια του αλλου.Γιατι βγαζουμε χολη κ πικρα για αυτον που μας ξεπερνα.Γιατι ειμαστε ανικανοι να νιωσουμε αλληλεγγυοι,γιατι ειμαστε ανικανοι να στηριξουμε αυτον που υποφερει περισσοτερο η λιγοτερο,γιατι σε κανεναν δε συμπαραστεκομαστε,γιατι εγκλωβιστηκαμε σε εναν λαβυρινθο ψεμματος,αυταπατης και παραληρηματος μεγαλειου.Κομπαρσοι που νομιζαν οτι εγιναν πρωταγωνιστες.Χαιρεκακοι,ολιγιστοι,μικρονοες.
Ναι,ολα αυτα ειναι γραμμενα στη φυση μας.
Αλλα οταν η φυση δε μας αφηνει να αντιληφθουμε το μακροπροθεσμα συμφεροτερο,τοτε ηρθε η στιγμη να την απαρνηθουμε.Να την υπερβουμε,να την αλλαξουμε.
Αλλαζει η ανθρωπινη φυση;Φυσικα κ αλλαζει.Οταν πιστευεις σε κατι που δεν υπαρχει,κ εσυ εξακολουθεις να το πιστευεις με ολη σου τη δυναμη,τοτε αυτο το κατι γεννιεται.Κ ειναι το Αλμα της Πιστης σου,που το εκανε να γεννηθει.Χρησιμοποιω Κιρκεγκωριανη ορολογια,αλλα τα συνμπερασματα μου δεν ειναι θεολογικα.Μιλαω ευρυτερα,για την Πιστη.Μιλαω για μια "θετικη αυταπατη",η οποια καταφερνει να γινει πραγματικοτητα.Για τη Πιστη και την Αγαπη στον Αλλον,που αν ειναι αυθεντικη κ ανιδιοτελης,συχνα ο Αλλος θα στην ανταποδωσει.

Γιατι,ακομα κ ΣΤΟ ΔΙΛΗΜΜΑ ΤΟΥ ΦΥΛΑΚΙΣΜΕΝΟΥ,υπαρχει και η τεταρτη εκδοχη.
Να επιλεξεις δηλαδη να εμπιστευτεις τον Αλλον,κ αυτος να κανει ακριβως το ιδιο με σενα.
Και βεβαια υπαρχει το ρισκο η εμπιστοσυνη να μην ειναι αμοιβαια και να "τιμωρηθεις" με τη μεγιστη ποινη.Αν κανεις ομως αυτο το Αλμα της Πιστης(leap of faith),τοτε ειναι πιθανο να συμπαρασυρεις και τον Αλλον σε αυτο το Αλμα.Αυτη ειναι η εκδοχη του αμοιβαιου αλτρουισμου.Δε συναντατα συχνα,αλλα ειναι η εκδοχη που συμφερει και τους δυο.Ειναι η εκδοχη που θα σε κανει να γλυτωσεις "απο τα νυχια της Αστυνομιας".Απο τα νυχια της εξαχρειωσης,της μοναξιας,της διαρκους κ οδυνηρης καχυποψιας.


Αυτο εννοουσα οταν εγραφα πριν λιγους μηνες οτι "Ο ΚΑΠΙΤΑΛΙΣΜΟΣ ΖΕΙ ΜΕΣΑ ΜΑΣ"
Ζει μεσα μας,τη μοναξια,τα συμβολα του και την ατομοκεντρικοτητα-καχυποψια-προδοσια του,κουβαλαμε.
Αλλα ολα αυτα,πρεπει να τα σκεφτουμε σαν εναν ιο που πρεπει να πολεμησουμε,σαν κατι βλαβερο μεσα μας που πρεπει να ξεριζωσουμε.
Και πρεπει να τον ξεριζωσουμε,οχι για κανεναν αλλον λογο,αλλα επειδη ειναι προς το συμφερον μας.
Μη ξεχνατε οτι στην εκδοχη του αμοιβαιου αλτρουισμου,τα δυο αγορια κερδιζουν,γραφουν στα @@@@ τους τις απειλες της "αστυνομιας" και γυρνανε θριαμβευτικα και τροπαιουχοι,πισω στη "συμμορια" τους.
Νικητες.
Ο οπτιμισμος ειναι νικη.
Τυποι σα τον Dr Pangloss του Βολταιρου,ειναι αυτοι που δειχνουν τον δρομο.
Και οσον αφορα το ερωτημα:"Πως θα μπορουσε,δαρβινικως,να δικαιολογηθει με ορους ζημιας-ωφελειας;",η απαντηση ειναι απλη,να γραψουμε αυτο το δαρβινικο ερωτημα,στα παλια μας τα παπουτσια.Αλλωστε ειναι και αποδεδειγμενα,ενα ηλιθιο ερωτημα.
Η ωφελεια θα ειναι ανυπολογιστη με τον οπτιμισμο της αλληλεγγυης και της εμπιστοσυνης στον Αλλον.Ζημια υπαρχει μονο τωρα,που κυριαρχουν τα αντιστροφα.
http://celinathens.blogspot.com/2011/03/blog-post_15.html

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου