Ο οικονομικός ίλιγγος σαρώνει τις παγκόσμιες αγορές

Φτάσαμε σε κρίσιμο σταυροδρόμι. Την περασμένη βδομάδα οι επενδυτές εγκατέλειψαν κάθε ελπίδα. Εδώ κι ενάμισι χρόνο, οι ιδιωτικές εταιρίες – ο μόνος κλάδος με υγιείς ισολογισμούς – περίμενε να δει αν θα σταθεροποιούνταν η ανάπτυξη προκειμένου να προχωρήσει σε προσλήψεις και επενδύσεις για να ανταποκριθεί στη μελλοντική ζήτηση. Τώρα όμως όλα αυτά κρίθηκαν αρνητικά, οι οικονομίες περιήλθαν σε στασιμότητα και οι εταιρείες κάνουν πίσω συμπαρασύροντας προς τα κάτω τις αξίες των μετοχών.

Η πτώση των αγορών άρχισε στα τέλη Ιουλίου

, όταν δημοσιεύτηκαν τα αξιοθρήνητα νούμερα δευτέρου τριμήνου της αμερικανικής οικονομίας και η αναθεώρηση των αριθμών του πρώτου τριμήνου έδειξε στασιμότητα. Έκτοτε οι κακές ειδήσεις συσσωρεύονταν με ταχείς ρυθμούς. Ο ρυθμός ανάπτυξης της Ευρωζώνης στο δεύτερο τρίμηνο μειώθηκε στο 0.2%, παρομοίως και της Βρετανίας. Η Ιαπωνία βρίσκεται ακόμα σε ύφεση εξαιτίας της μεγάλης καταστροφής στη Φουκουσίμα.

Και τα πράγματα δεν φαίνεται ότι θα είναι καλύτερα στο τρίτο τρίμηνο. Στις Ηνωμένες Πολιτείες η βιομηχανική παραγωγή της ανατολικής ακτής κατέγραψε απροσδόκητη συρρίκνωση τον Αύγουστο. Στη Βρετανία τα νοικοκυριά νιώθουν την πίεση των μέτρων λιτότητας. Και η άρνηση της Ευρωζώνης να επιλύσει την κρίση δημόσιου χρέους συνεχίζει  να υπονομεύει την οικονομία των 17 κρατών μελών της.

Ακόμα και η προσωρινή στασιμότητα οδηγεί σε μόνιμη απώλεια παραγωγής – και κερδών – εκτός κι αν την διαδεχθεί μια ασυνήθιστα υψηλή ανάπτυξη. Η παρατεταμένη χαμηλή ανάπτυξη είναι ακόμα χειρότερη. Αυτό εξηγεί την κατάρρευση της αξίας των μετοχών: αν οι επενδυτές θεωρήσουν ότι οι έως χτες βάσιμες ελπίδες τους για κέρδη δεν θα γίνουν πραγματικότητα, η μεγάλη πτώση των αποτιμήσεων είναι φυσιολογική. Το ναυάγιο των χρηματιστηριακών αγορών αποτελεί την άλλη πλευρά του νομίσματος των τραγικών μακροοικονομικών μεγεθών.

Προφανώς οι πολιτικοί και οι κεντρικοί τραπεζίτες δεν θα πρέπει να θέτουν ως στόχο τους τη διατήρηση των τιμών των μετοχών σε ένα συγκεκριμένο επίπεδο. Αλλά ούτε και πρέπει να αγνοήσουν την πιθανότητα το κραχ των αγορών να οδηγήσει σε αρνητικό υφεσιακό σπιράλ. Καθώς ο φόβος για το μέλλον εξαλείφει την εμπιστοσύνη από την οικονομία, ο κόσμος  ματαιώνει τις αποφάσεις του για επενδύσεις και για δαπάνες οδηγώντας την οικονομία στη στασιμότητα που όλοι φοβούνται. Είναι πολύ πιθανό – τουλάχιστο σε καιρούς μεγάλης  νευρικότητας όπως σήμερα – η οικονομία να φτάσει σε ένα επίπεδο ακινησίας, κάτω του οποίου οι υφεσιακές δυνάμεις αποκτούν μεγαλύτερη ισχύ.

Διαπιστώνουμε πάντως μια κρίσιμη διαφορά ανάμεσα στο σήμερα και το κραχ που ακολούθησε την κατάρρευση των Lehman Brothers. Παρά τις ατέλειωτες συζητήσεις για την πρόσβαση των ευρωπαϊκών τραπεζών σε χρηματοδότηση οι χρηματοπιστωτικές αγορές δεν έχουν παγώσει όπως έκαναν το 2008. Στα χρόνια που μεσολάβησαν οι μεγάλες εταιρείες συσσώρευσαν πολύ μετρητό στα ταμεία τους. Αυτό που τις κρατά σήμερα πίσω δεν είναι η έλλειψη πιστώσεων αλλά η έλλειψη ζήτησης.

Το 2008 - 2009 οι ηγέτες της παγκόσμιας κοινότητας συμφώνησαν σε δημοσιονομικά και νομισματικά μέτρα στήριξης της οικονομίας. Τα νομισματικά μέτρα παραμένουν σε ισχύ. Αλλά όλες οι χώρες συζητούν για δημοσιονομική λιτότητα. Ορισμένα κράτη είναι υποχρεωμένα να μειώσουν τα ελλείμματα τους – αλλά όχι όλα. Με δεδομένες τις κινήσεις των αγορών σε καμιά κυβέρνηση δεν επιτρέπεται να χαλαρώσει τα δημόσια οικονομικά της από μόνη της – αλλά με διεθνή συνεργασία ένας πιο αργός ρυθμός δημοσιονομικής σύσφιξης είναι εφικτός και επιθυμητός για πολλές χώρες. Είναι καιρός να αναγνωρίσουμε ότι οι διαφορετικές χώρες βρίσκονται σε διαφορετική κατάσταση. Η παγκόσμια λιτότητα μπορεί να οδηγήσει σε μια παγκόσμια διπλή ύφεση.

http://www.sofokleous10.gr/portal2/toprotothema/toprotothema/2011-08-21-23-41-53-2011082140223/