Της Μαριλης Mαργωμενου
Το σακάκι μοιάζει να έχει να φορεθεί είκοσι χρόνια. Ο άνδρας δίπλα μου είναι 90 ετών τουλάχιστον. Το ρούχο πλέει επάνω του, αλλά το ασορτί καπέλο τού πάει ακόμα. Πιασμένος στο μπράτσο του γιου του, περπατάει αργά. «Δεν γινόταν να μην έρθω», λέει. Κυριακή 2 Οκτωβρίου, στο Α΄ Νεκροταφείο. Η αποκατάσταση του Νίκου Ζαχαριάδη από το ΚΚΕ. Ο γέροντας λέει πως έχει να βγει απ' το σπίτι τρεις μήνες. «Ή μήπως τέσσερις;», ρωτάει τον γιο του. «Αλλά δεν γινόταν να μην έρθω».
Κόκκινες σημαίες στην Αναπαύσεως. Πάνω στα μάρμαρα της πλατείας, η εξέδρα. Μπορεί να είναι και δύο, τρεις χιλιάδες άνθρωποι μαζεμένοι εδώ. «Ωστε έτσι είναι το Α΄ Νεκροταφείο!», ακούω έναν ογδοντάρη να λέει. «Το είδα κι αυτό. Για χάρη του Ζαχαριάδη». Ο φίλος του γελάει. «Ακουσα μια καλόγρια που μας έβριζε», κάνει. «Κοίτα, έλεγε, που θυμηθήκανε οι κουκουέδες τον Θεό!»
.
Για τους πιο ηλικιωμένους εδώ, θεός ήταν κάποτε ο άνδρας στην αφίσα στην εξέδρα: «Ν. Ζαχαριάδης 1903 - 1973». Στην πρώτη σειρά, ο γιος του, ο Σήφης. Ενας εξηντάρης με λευκά γένια. Ο πατέρας του τον βάφτισε «Ιωσήφ», στο όνομα του Στάλιν. Δίπλα, τα παιδιά του Σήφη. Το αγοράκι λογικά θα 'χει το όνομα του παππού του. «Νίκος Ζαχαριάδης». Αλλά πάλι, οι άνθρωποι σαν τον παππού του είναι δύσκολο να δεχθείς πως έχουν παιδιά, εγγόνια, όλ' αυτά τα συνηθισμένα πράγματα.
Μια μουσική ξεκινάει. «Στην κηδεία του Στάλιν παιζόταν μια σύνθεση του Σοστακόβιτς ειδικά γραμμένη γι' αυτόν», λέει ο άνδρας πίσω μου. Η Αλέκα Παπαρήγα ανεβαίνει στο βήμα. «Αφοσιωμένος, πρωτοπόρος, ασυμβίβαστος». «Αλύγιστος επαναστάτης». «Λαϊκός ηγέτης». «Πνεύμα μαχητικό». Αναρωτιέμαι τι θα συνέβαινε σ' όποιον περιέγραφε έτσι τον Νίκο Ζαχαριάδη μερικά χρόνια πριν. Δεν είναι ώρα για τέτοιες ερωτήσεις. «Η διαγραφή του Ζαχαριάδη ήταν πράξη άδικη», λέει η Αλέκα Παπαρήγα. Χειροκροτήματα. Ο Σήφης Ζαχαριάδης, ανέκφραστος. Ο διπλανός μου, ένας εβδομηντάρης, κοιτάζει ψηλά. Τα σύννεφα περνούν, σκεπάζουν τον ήλιο. Υστερα πάλι τον αφήνουν να φανεί.
Μεταφορά στην Ελλάδα«Το 1991, ήταν στην κηδεία του Ζαχαριάδη ο Χαλβατζής», ακούω ένα γεράκο πίσω μου να λέει στον γιο του. Ο Σπύρος Χαλβατζής στέκεται όρθιος στην άλλη πλευρά της πλατείας. «Είχε κρύο εκείνη τη μέρα», λέει ο γεράκος. «Τα ξέρω, μπαμπά, εκατό φορές μου τα έχεις πει». Τίποτα δεν μπορεί να σταματήσει τον γέροντα. «Είχε κρύο πολύ. Κι εμείς φωνάζαμε «ζει, ζει και θα εκδικηθεί»».
Τα κενά της ιστορίας κάτι πρέπει να τα καλύψει. Στα μεγάφωνα, η Διεθνής. «Εμπρός της γης οι κολασμένοι». Στο Α΄ Νεκροταφείο, γροθιές ψηλά. «Στον αγώνα ενωμένοι ας μη λείψει κανείς...». Οπως τελειώνει το κουπλέ, «το απολωλός πρόβατο εγώ ειμί», ακούγεται ο παπάς απ' την εκκλησία. «Αλληλούια! Αλληλούια! Αλληλούια!» Ο μπροστινός μου νευριάζει, αλλά ο διπλανός του μισογελάει. «Κάποια μέρα θα καταλάβουν οι παπάδες το λάθος τους», λέει. «Εδώ κατάλαβε το ΚΚΕ το δικό του»! Τώρα γελούν κι οι δύο μαζί.
Ξεκινάμε για τον τάφο. Το κορίτσι μπροστά μου κρατάει αγκαλιά μια γιαγιά με λευκό κότσο.
Στα «ορεινά» του πρώτουΣκαρφαλώνουμε στο βουναλάκι, στα «ορεινά» του Α΄ Νεκροταφείου. Οι τάφοι των καλλιτεχνών. Περνάμε την Μπέλλου, τον Καλλέργη. Στα σκαλάκια ξεκινάει η ουρά. Πεντακόσιοι άνθρωποι στη σειρά. Μια υπέργηρη γυναίκα κλαίει. «Διαβάστε μου τι γράφει στο μνήμα», φωνάζει. Σαν να πέθανε ο Ζαχαριάδης χθες. Ο τάφος του Ζαχαριάδη. Δέκα μέτρα πέρα, το μνήμα του Παρτσαλίδη. Δύο χωμάτινοι λάκκοι ανάμεσά τους περιμένουν άλλα σώματα. Σκέφτομαι ποιοι θα ταίριαζαν σ' αυτό το κενό. Ο Βελουχιώτης ίσως; Ο Πλουμπίδης; «Γιατί έχουν τους τάφους ανοιχτούς;», με επαναφέρει μια φωνή. Η κοπέλα πίσω μου δεν είναι ούτε 20 χρόνων. «Μ' αγριεύει αυτό το πράγμα», λέει στη φίλη της. Δίπλα της, ένας παππούς. Τα χρόνια του φτάνουν για να 'χει ζήσει τον εμφύλιο. Με βλέπει που τον κοιτάζω και κουνάει με νόημα το κεφάλι.
Στον γυρισμό, η πύλη του νεκροταφείου δεν έχει κόσμο. Ούτε η εξέδρα ούτε οι σημαίες είναι εδώ πια. Από τα γύρω στενά έρχονται οι συγγενείς για το επόμενο μνημόσυνο. Είναι πάλι Κυριακή πρωί. Ολα τ' άλλα, σαν να μη συνέβησαν ποτέ.
http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_politics_2_09/10/2011_458875
Το σακάκι μοιάζει να έχει να φορεθεί είκοσι χρόνια. Ο άνδρας δίπλα μου είναι 90 ετών τουλάχιστον. Το ρούχο πλέει επάνω του, αλλά το ασορτί καπέλο τού πάει ακόμα. Πιασμένος στο μπράτσο του γιου του, περπατάει αργά. «Δεν γινόταν να μην έρθω», λέει. Κυριακή 2 Οκτωβρίου, στο Α΄ Νεκροταφείο. Η αποκατάσταση του Νίκου Ζαχαριάδη από το ΚΚΕ. Ο γέροντας λέει πως έχει να βγει απ' το σπίτι τρεις μήνες. «Ή μήπως τέσσερις;», ρωτάει τον γιο του. «Αλλά δεν γινόταν να μην έρθω».
Κόκκινες σημαίες στην Αναπαύσεως. Πάνω στα μάρμαρα της πλατείας, η εξέδρα. Μπορεί να είναι και δύο, τρεις χιλιάδες άνθρωποι μαζεμένοι εδώ. «Ωστε έτσι είναι το Α΄ Νεκροταφείο!», ακούω έναν ογδοντάρη να λέει. «Το είδα κι αυτό. Για χάρη του Ζαχαριάδη». Ο φίλος του γελάει. «Ακουσα μια καλόγρια που μας έβριζε», κάνει. «Κοίτα, έλεγε, που θυμηθήκανε οι κουκουέδες τον Θεό!»
.
Για τους πιο ηλικιωμένους εδώ, θεός ήταν κάποτε ο άνδρας στην αφίσα στην εξέδρα: «Ν. Ζαχαριάδης 1903 - 1973». Στην πρώτη σειρά, ο γιος του, ο Σήφης. Ενας εξηντάρης με λευκά γένια. Ο πατέρας του τον βάφτισε «Ιωσήφ», στο όνομα του Στάλιν. Δίπλα, τα παιδιά του Σήφη. Το αγοράκι λογικά θα 'χει το όνομα του παππού του. «Νίκος Ζαχαριάδης». Αλλά πάλι, οι άνθρωποι σαν τον παππού του είναι δύσκολο να δεχθείς πως έχουν παιδιά, εγγόνια, όλ' αυτά τα συνηθισμένα πράγματα.
Μια μουσική ξεκινάει. «Στην κηδεία του Στάλιν παιζόταν μια σύνθεση του Σοστακόβιτς ειδικά γραμμένη γι' αυτόν», λέει ο άνδρας πίσω μου. Η Αλέκα Παπαρήγα ανεβαίνει στο βήμα. «Αφοσιωμένος, πρωτοπόρος, ασυμβίβαστος». «Αλύγιστος επαναστάτης». «Λαϊκός ηγέτης». «Πνεύμα μαχητικό». Αναρωτιέμαι τι θα συνέβαινε σ' όποιον περιέγραφε έτσι τον Νίκο Ζαχαριάδη μερικά χρόνια πριν. Δεν είναι ώρα για τέτοιες ερωτήσεις. «Η διαγραφή του Ζαχαριάδη ήταν πράξη άδικη», λέει η Αλέκα Παπαρήγα. Χειροκροτήματα. Ο Σήφης Ζαχαριάδης, ανέκφραστος. Ο διπλανός μου, ένας εβδομηντάρης, κοιτάζει ψηλά. Τα σύννεφα περνούν, σκεπάζουν τον ήλιο. Υστερα πάλι τον αφήνουν να φανεί.
Μεταφορά στην Ελλάδα«Το 1991, ήταν στην κηδεία του Ζαχαριάδη ο Χαλβατζής», ακούω ένα γεράκο πίσω μου να λέει στον γιο του. Ο Σπύρος Χαλβατζής στέκεται όρθιος στην άλλη πλευρά της πλατείας. «Είχε κρύο εκείνη τη μέρα», λέει ο γεράκος. «Τα ξέρω, μπαμπά, εκατό φορές μου τα έχεις πει». Τίποτα δεν μπορεί να σταματήσει τον γέροντα. «Είχε κρύο πολύ. Κι εμείς φωνάζαμε «ζει, ζει και θα εκδικηθεί»».
Τα κενά της ιστορίας κάτι πρέπει να τα καλύψει. Στα μεγάφωνα, η Διεθνής. «Εμπρός της γης οι κολασμένοι». Στο Α΄ Νεκροταφείο, γροθιές ψηλά. «Στον αγώνα ενωμένοι ας μη λείψει κανείς...». Οπως τελειώνει το κουπλέ, «το απολωλός πρόβατο εγώ ειμί», ακούγεται ο παπάς απ' την εκκλησία. «Αλληλούια! Αλληλούια! Αλληλούια!» Ο μπροστινός μου νευριάζει, αλλά ο διπλανός του μισογελάει. «Κάποια μέρα θα καταλάβουν οι παπάδες το λάθος τους», λέει. «Εδώ κατάλαβε το ΚΚΕ το δικό του»! Τώρα γελούν κι οι δύο μαζί.
Ξεκινάμε για τον τάφο. Το κορίτσι μπροστά μου κρατάει αγκαλιά μια γιαγιά με λευκό κότσο.
Στα «ορεινά» του πρώτουΣκαρφαλώνουμε στο βουναλάκι, στα «ορεινά» του Α΄ Νεκροταφείου. Οι τάφοι των καλλιτεχνών. Περνάμε την Μπέλλου, τον Καλλέργη. Στα σκαλάκια ξεκινάει η ουρά. Πεντακόσιοι άνθρωποι στη σειρά. Μια υπέργηρη γυναίκα κλαίει. «Διαβάστε μου τι γράφει στο μνήμα», φωνάζει. Σαν να πέθανε ο Ζαχαριάδης χθες. Ο τάφος του Ζαχαριάδη. Δέκα μέτρα πέρα, το μνήμα του Παρτσαλίδη. Δύο χωμάτινοι λάκκοι ανάμεσά τους περιμένουν άλλα σώματα. Σκέφτομαι ποιοι θα ταίριαζαν σ' αυτό το κενό. Ο Βελουχιώτης ίσως; Ο Πλουμπίδης; «Γιατί έχουν τους τάφους ανοιχτούς;», με επαναφέρει μια φωνή. Η κοπέλα πίσω μου δεν είναι ούτε 20 χρόνων. «Μ' αγριεύει αυτό το πράγμα», λέει στη φίλη της. Δίπλα της, ένας παππούς. Τα χρόνια του φτάνουν για να 'χει ζήσει τον εμφύλιο. Με βλέπει που τον κοιτάζω και κουνάει με νόημα το κεφάλι.
Στον γυρισμό, η πύλη του νεκροταφείου δεν έχει κόσμο. Ούτε η εξέδρα ούτε οι σημαίες είναι εδώ πια. Από τα γύρω στενά έρχονται οι συγγενείς για το επόμενο μνημόσυνο. Είναι πάλι Κυριακή πρωί. Ολα τ' άλλα, σαν να μη συνέβησαν ποτέ.
http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_politics_2_09/10/2011_458875
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου