Του Δημήτρη Γκιόκεζα
Εχουν μπουχτίσει πια οι διεθνείς αναλυτές και επενδυτές με τις ερωτήσεις σχετικά με την έξοδο της Ελλάδας από την Ευρωζώνη. Σε ερωτηματολόγιο της εφημερίδας «Financial Times» αυτής της εβδομάδας, οι περισσότεροι αναλυτές απάντησαν με το σχόλιο ότι έχουν βαρεθεί να ασχολούνται πλέον με το Grexit. Δεν τους απασχολεί η επιστροφή της Ελλάδας στη δραχμή. Οι περισσότεροι ξένοι επενδυτές στη χώρα μας έχουν ήδη καεί, είτε στα κρατικά ομόλογα, είτε στο ΧΑ. Ούτε και πραγματική ανησυχία για μετάδοση δεν υπάρχει πλέον. Οποιος ήταν να κολλήσει τον ιό, τον κόλλησε. Πλέον, η μελλοντική παραμονή μας στην Ευρωζώνη δεν εξαρτάται από οικονομικούς υπολογισμούς, αλλά από το βαρόμετρο της κοινής γνώμης, στο εσωτερικό και το εξωτερικό.
Δεν τους απασχολεί
Ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα ήταν η στήλη Alphaville
της χθεσινής έκδοσης των «Financial Times». Σε ερωτηματολόγιο το οποίο είχε αποστείλει η εφημερίδα σε αναλυτές και διαχειριστές χαρτοφυλακίου του Λονδίνου σχετικά με την ευρωπαϊκή κρίση χρέους, το πιο σύνηθες σχόλιο ήταν ότι οι επαγγελματίες των αγορών έχουν πλέον κουραστεί να ασχολούνται με το θέμα της εξόδου της Ελλάδας από το ευρώ. Δεν είναι ότι το έχουν πλήρως προεξοφλήσει, ή ότι το θεωρούν αναπόφευκτο. Απλώς, όπως φαίνεται δεν τους απασχολεί πλέον. Εχουν χάσει χρήματα, πολλά χρήματα στην Ελλάδα. Είτε από το κούρεμα των ομολόγων, είτε στις τοποθετήσεις τους στο χρηματιστήριο, οι περισσότεροι έχουν ήδη καεί και έχουν αποσυρθεί από ελληνικά επενδυτικά πάγια. Και όχι μόνο από ελληνικά, αλλά και από τις περιφερειακές χώρες της Ευρώπης. Η Goldman Sachs, η ίδια η οποία πριν από τρεις εβδομάδες είχε στείλει στους πελάτες της μια ανάλυση η οποία παρουσίαζε την ελκυστικότητα της ελληνικής αγοράς για traders (και σίγουρα όχι για μακροχρόνιους επενδυτές), έχει μειώσει την έκθεση της στις νότιες χώρες της Ευρωζώνης. Από καθαρή θέση στην Ιταλία για παράδειγμα 2,5 δισ. ευρώ στα τέλη του πρώτου τριμήνου του έτους, στα τέλη του δεύτερου τριμήνου την είχε μειώσει σε μείον 1 δισ. ευρώ, κυρίως μέσω CDS, ποντάροντας στην επιδείνωση των δημοσιονομικών της χώρας και στο ενδεχόμενο να ζητήσει και αυτή στήριξη.
Μπακαλίστικοι υπολογισμοί
Το μόνο σίγουρο είναι ότι το δεύτερο πρόγραμμα στήριξης της Ελλάδας, όπως και το πρώτο, δεν βγαίνει. Πέρα από αστοχίες, λάθη και καθυστερήσεις, ο στόχος της αναλογίας χρέους προς ΑΕΠ στο 120% το 2020 είναι εκ των πραγμάτων ανέφικτος. Ακόμα και αν η ελληνική κοινωνία είχε ακόμα τις αντοχές να διατηρήσει τη δημοσιονομική προσαρμογή για οκτώ ακόμα χρόνια όπως προβλεπόταν, η οικονομική ύφεση, πολύ πιο βάναυση από αυτή η οποία είχε προβλεφθεί και η οποία έχει στοιχίσει ήδη το 20% του ΑΕΠ, καθιστά αδύνατη μαθηματικά στην επίτευξη των στόχων. Φταίνε πολλοί παράγοντες για αυτό. Από την ουσιαστική απραξία της κυβέρνησης Παπανδρέου, τις οριζόντιες περικοπές μισθών και αυξήσεις έμμεσων και άμεσων φόρων, την προστασία συντεχνιών, την καθυστέρηση στις ιδιωτικοποιήσεις και τις μεταρρυθμίσεις, τις διαδοχικές εκλογές, έλειψε από την Ελλάδα η πολιτική βούληση της πραγματικής αντιμετώπισης της κρίσης. Οπως έλλειψε και από την τρόικα η πραγματική πολιτική βούληση να βρεθεί ένα σχέδιο διάσωσης της Ελλάδας καταρχάς και της Ευρωζώνης γενικότερα. Με μπακαλίστικους υπολογισμούς καταστρώθηκαν και συμφωνήθηκαν τα σχέδια διάσωσης παραγνωρίζοντας τις συνέπειες. Ανακοινώθηκαν από την τρόικα μεγαλόπνοα σχέδια, μηχανισμοί στήριξης, εγγυήσεις και τραπεζικές ενώσεις για να διασωθούν οι μνημονιακές χώρες και αυτές οι οποίες ετοιμάζονται να μπούνε λίαν συντόμως στα δικά τους μνημόνια. Φτιάχτηκαν δηλαδή σχέδια τα οποία στην καλύτερη περίπτωση είχαν διάρκεια ζωής μέχρι την επόμενη Σύνοδο Κορυφής. Το μόνο το οποίο δεν έγινε ήταν να φτιαχτεί ένα σχέδιο το οποίο να αντιμετωπίζει τις πραγματικές αιτίες της κρίσης, όπου η ελληνική κρατική υπερχρέωση, όπως και οι φούσκες ακινήτων στην Ιρλανδία, ή η απώλεια ανταγωνιστικότητας στην Ισπανία και την Ιταλία ήταν απλώς οι διαφορετικές εκδοχές του ίδιου προβλήματος σχεδιασμού και διαχείρισης της Νομισματικής Ενωσης. Κατάστρωση δηλαδή μιας στρατηγικής και ενός σχεδίου το οποίο σκοντάφτει κυρίως στη γερμανική πολιτική τάξη και την κοινή γνώμη της χώρας. Και οι δύο αυτοί πόλοι αντιδρούν αυτόματα σε όποια ιδέα δημοσιονομικής ένωσης συμπεριλαμβάνει την αμοιβαιοποίηση των χρεών της Ελλάδας, ή ακόμα χειρότερα του ευρωπαϊκού νότου.
Πλησιάζει η ώρα του λογαριασμού
Οι όποιες δηλώσεις για την έξοδο της Ελλάδας από το ευρώ βασίζονται και αυτές σε έναν ακόμα μπακαλίστικο υπολογισμό. Τι συμφέρει περισσότερο τη Γερμανία; Να πληρώσει τώρα για να ξεφορτωθεί μια χαμένη, όπως θεωρείται με βάση τα μνημόνια, υπόθεση όπως η Ελλάδα, ή να φορτωθεί για πάντα έναν ασυνεπή και υπερχρεωμένο εταίρο. Η χώρα μας έχει λάβει ήδη περίπου 130 δισ. ευρώ βοήθειας. Η ΕΚΤ έχει στα χαρτοφυλάκια της 40 δισ. ελληνικών ομολόγων. Λιγότερο εμφανές αλλά εξίσου σημαντικό είναι το πρόγραμμα ρευστότητας μέσω του οποίου η Τράπεζα της Ελλάδας έχει χορηγήσει στις ελληνικές τράπεζες περίπου 100 δισ. ευρώ τα οποία έχει αντλήσει από την ΕΚΤ και το Target 2. Συνολικά δηλαδή 270 δισ. ευρώ, από τα οποία, αν αφαιρεθεί η βοήθεια του ΔΝΤ, η Γερμανία έχει καταβάλει μέχρι τώρα τα 90. Η ενδεχόμενη αποχώρηση της Ελλάδας από το ευρώ δεν μπορεί να γίνει μέσω της αποπομπής της χώρας.
Το πιο πιθανό σενάριο
Το πιο πιθανό σενάριο θα είναι η διαπραγμάτευση κάποιου σχεδίου αποχώρησης και επιστροφής στη δραχμή. Ακόμα όμως και αν συμφωνηθεί με την Ε.Ε. ένα τέτοιο σχέδιο, θα ήταν αδιανόητο να πιστέψει κανείς στη Γερμανία ότι το πρώτο πράγμα το οποίο θα έκανε η ελληνική κυβέρνηση δεν θα ήταν η μετατροπή του χρέους σε δραχμικό. Επιπλέον, για να πειστεί η Ελλάδα να αποχωρήσει πιθανότατα θα έπρεπε να προσφερθεί και μια οικονομική βοήθεια για τη μετάβαση. Αν η βοήθεια αυτή ήταν της τάξης των 50 δισ. ευρώ, τότε το συνολικό κόστος για την Ε.Ε. θα ήταν της τάξης των 320 δισ. ευρώ. Παράλληλα το ελληνικό χρέος, ακόμα και δραχμικό, θα κουρευόταν σε σημαντικό ποσοστό, ώστε να μην απαιτηθεί πολύ μεγάλη υποτίμηση. Το μερίδιο της Γερμανίας θα ήταν τότε τουλάχιστον 110 δισ. ευρώ, στα οποία πρέπει να προστεθούν και άλλα 10 δισ. περίπου για να ενισχυθούν οι γερμανικές τράπεζες, οι οποίες έχουν διατηρήσει θέσεις σε ελληνικά πάγια. Σύμφωνα με τους γερμανικούς υπολογισμούς, το ποσό αυτό είναι χαμηλότερο από το κόστος συνεχούς στήριξης της Ελλάδας, ή ακόμα και από το κόστος αμοιβαιοποίησης του χρέους. Οπως όμως οι υπολογισμοί για τα μνημόνια αποδείχθηκαν λανθασμένοι όταν ήρθαν αντιμέτωποι με την πραγματικότητα, το ίδιο θα συμβεί και με αυτό το σχέδιο. Δεν είναι το ενδεχόμενο μετάδοσης της κρίσης το οποίο φοβίζει τότε. Είναι το γεγονός ότι αποδεικνύεται η συμμετοχή στην Ευρωζώνη ως πεπερασμένη και όχι τελεσίδικη. Αφενός δίνει μια αβέβαιη μεν, αλλά υπαρκτή εναλλακτική στις άλλες χώρες όπως η Ισπανία και η Ιταλία, όπου η λιτότητα πλήττει ήδη βάναυσα την κοινωνία και όπου το κόστος εξόδου θα φανεί μικρότερο από το κόστος παραμονής. Αφετέρου, οι ίδιες οι αγορές θα αρχίσουν να προεξοφλούν πλέον την οριστική διάσπαση της Ευρωζώνης. Ισως το σενάριο αυτό να έχει μικρή μόνο πιθανότητα να εξακριβωθεί στην πράξη. Οι επενδυτές όμως έχουν ήδη κουραστεί να ασχολούνται με την αδυναμία εύρεσης λύσης για την ευρωπαϊκή κρίση χρέους.
Στην κοινή γνώμη η λύση
Οι πολιτικές ηγεσίες δεν διαθέτουν ούτε όραμα, ούτε ηγετικά χαρακτηριστικά τα οποία να πείθουν. Την αποφασιστική λύση, προς μια κατεύθυνση, ή την άλλη τελικά θα δώσει η κοινή γνώμη στην Ελλάδα και στη Γερμανία. Στην μεν Ελλάδα η κοινωνία θα πρέπει να αποφασίσει ποιο κόστος θέλει να επωμιστεί, καθώς τόσο η παραμονή στο ευρώ, όσο και η έξοδος αντιπροσωπεύουν σημαντικές θυσίες. Το ίδιο και στη Γερμανία, όπου θα πρέπει να αποφασίσουν αν τελικά θέλουν να αποδεχθούν τα οφέλη, αλλά και τις ευθύνες της ισχυρότερης οικονομίας στην Ευρώπη.
http://www.axiaplus.gr/article/15393/to-grexit-exei-koyrasei/
Εχουν μπουχτίσει πια οι διεθνείς αναλυτές και επενδυτές με τις ερωτήσεις σχετικά με την έξοδο της Ελλάδας από την Ευρωζώνη. Σε ερωτηματολόγιο της εφημερίδας «Financial Times» αυτής της εβδομάδας, οι περισσότεροι αναλυτές απάντησαν με το σχόλιο ότι έχουν βαρεθεί να ασχολούνται πλέον με το Grexit. Δεν τους απασχολεί η επιστροφή της Ελλάδας στη δραχμή. Οι περισσότεροι ξένοι επενδυτές στη χώρα μας έχουν ήδη καεί, είτε στα κρατικά ομόλογα, είτε στο ΧΑ. Ούτε και πραγματική ανησυχία για μετάδοση δεν υπάρχει πλέον. Οποιος ήταν να κολλήσει τον ιό, τον κόλλησε. Πλέον, η μελλοντική παραμονή μας στην Ευρωζώνη δεν εξαρτάται από οικονομικούς υπολογισμούς, αλλά από το βαρόμετρο της κοινής γνώμης, στο εσωτερικό και το εξωτερικό.
Δεν τους απασχολεί
Ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα ήταν η στήλη Alphaville
της χθεσινής έκδοσης των «Financial Times». Σε ερωτηματολόγιο το οποίο είχε αποστείλει η εφημερίδα σε αναλυτές και διαχειριστές χαρτοφυλακίου του Λονδίνου σχετικά με την ευρωπαϊκή κρίση χρέους, το πιο σύνηθες σχόλιο ήταν ότι οι επαγγελματίες των αγορών έχουν πλέον κουραστεί να ασχολούνται με το θέμα της εξόδου της Ελλάδας από το ευρώ. Δεν είναι ότι το έχουν πλήρως προεξοφλήσει, ή ότι το θεωρούν αναπόφευκτο. Απλώς, όπως φαίνεται δεν τους απασχολεί πλέον. Εχουν χάσει χρήματα, πολλά χρήματα στην Ελλάδα. Είτε από το κούρεμα των ομολόγων, είτε στις τοποθετήσεις τους στο χρηματιστήριο, οι περισσότεροι έχουν ήδη καεί και έχουν αποσυρθεί από ελληνικά επενδυτικά πάγια. Και όχι μόνο από ελληνικά, αλλά και από τις περιφερειακές χώρες της Ευρώπης. Η Goldman Sachs, η ίδια η οποία πριν από τρεις εβδομάδες είχε στείλει στους πελάτες της μια ανάλυση η οποία παρουσίαζε την ελκυστικότητα της ελληνικής αγοράς για traders (και σίγουρα όχι για μακροχρόνιους επενδυτές), έχει μειώσει την έκθεση της στις νότιες χώρες της Ευρωζώνης. Από καθαρή θέση στην Ιταλία για παράδειγμα 2,5 δισ. ευρώ στα τέλη του πρώτου τριμήνου του έτους, στα τέλη του δεύτερου τριμήνου την είχε μειώσει σε μείον 1 δισ. ευρώ, κυρίως μέσω CDS, ποντάροντας στην επιδείνωση των δημοσιονομικών της χώρας και στο ενδεχόμενο να ζητήσει και αυτή στήριξη.
Μπακαλίστικοι υπολογισμοί
Το μόνο σίγουρο είναι ότι το δεύτερο πρόγραμμα στήριξης της Ελλάδας, όπως και το πρώτο, δεν βγαίνει. Πέρα από αστοχίες, λάθη και καθυστερήσεις, ο στόχος της αναλογίας χρέους προς ΑΕΠ στο 120% το 2020 είναι εκ των πραγμάτων ανέφικτος. Ακόμα και αν η ελληνική κοινωνία είχε ακόμα τις αντοχές να διατηρήσει τη δημοσιονομική προσαρμογή για οκτώ ακόμα χρόνια όπως προβλεπόταν, η οικονομική ύφεση, πολύ πιο βάναυση από αυτή η οποία είχε προβλεφθεί και η οποία έχει στοιχίσει ήδη το 20% του ΑΕΠ, καθιστά αδύνατη μαθηματικά στην επίτευξη των στόχων. Φταίνε πολλοί παράγοντες για αυτό. Από την ουσιαστική απραξία της κυβέρνησης Παπανδρέου, τις οριζόντιες περικοπές μισθών και αυξήσεις έμμεσων και άμεσων φόρων, την προστασία συντεχνιών, την καθυστέρηση στις ιδιωτικοποιήσεις και τις μεταρρυθμίσεις, τις διαδοχικές εκλογές, έλειψε από την Ελλάδα η πολιτική βούληση της πραγματικής αντιμετώπισης της κρίσης. Οπως έλλειψε και από την τρόικα η πραγματική πολιτική βούληση να βρεθεί ένα σχέδιο διάσωσης της Ελλάδας καταρχάς και της Ευρωζώνης γενικότερα. Με μπακαλίστικους υπολογισμούς καταστρώθηκαν και συμφωνήθηκαν τα σχέδια διάσωσης παραγνωρίζοντας τις συνέπειες. Ανακοινώθηκαν από την τρόικα μεγαλόπνοα σχέδια, μηχανισμοί στήριξης, εγγυήσεις και τραπεζικές ενώσεις για να διασωθούν οι μνημονιακές χώρες και αυτές οι οποίες ετοιμάζονται να μπούνε λίαν συντόμως στα δικά τους μνημόνια. Φτιάχτηκαν δηλαδή σχέδια τα οποία στην καλύτερη περίπτωση είχαν διάρκεια ζωής μέχρι την επόμενη Σύνοδο Κορυφής. Το μόνο το οποίο δεν έγινε ήταν να φτιαχτεί ένα σχέδιο το οποίο να αντιμετωπίζει τις πραγματικές αιτίες της κρίσης, όπου η ελληνική κρατική υπερχρέωση, όπως και οι φούσκες ακινήτων στην Ιρλανδία, ή η απώλεια ανταγωνιστικότητας στην Ισπανία και την Ιταλία ήταν απλώς οι διαφορετικές εκδοχές του ίδιου προβλήματος σχεδιασμού και διαχείρισης της Νομισματικής Ενωσης. Κατάστρωση δηλαδή μιας στρατηγικής και ενός σχεδίου το οποίο σκοντάφτει κυρίως στη γερμανική πολιτική τάξη και την κοινή γνώμη της χώρας. Και οι δύο αυτοί πόλοι αντιδρούν αυτόματα σε όποια ιδέα δημοσιονομικής ένωσης συμπεριλαμβάνει την αμοιβαιοποίηση των χρεών της Ελλάδας, ή ακόμα χειρότερα του ευρωπαϊκού νότου.
Πλησιάζει η ώρα του λογαριασμού
Οι όποιες δηλώσεις για την έξοδο της Ελλάδας από το ευρώ βασίζονται και αυτές σε έναν ακόμα μπακαλίστικο υπολογισμό. Τι συμφέρει περισσότερο τη Γερμανία; Να πληρώσει τώρα για να ξεφορτωθεί μια χαμένη, όπως θεωρείται με βάση τα μνημόνια, υπόθεση όπως η Ελλάδα, ή να φορτωθεί για πάντα έναν ασυνεπή και υπερχρεωμένο εταίρο. Η χώρα μας έχει λάβει ήδη περίπου 130 δισ. ευρώ βοήθειας. Η ΕΚΤ έχει στα χαρτοφυλάκια της 40 δισ. ελληνικών ομολόγων. Λιγότερο εμφανές αλλά εξίσου σημαντικό είναι το πρόγραμμα ρευστότητας μέσω του οποίου η Τράπεζα της Ελλάδας έχει χορηγήσει στις ελληνικές τράπεζες περίπου 100 δισ. ευρώ τα οποία έχει αντλήσει από την ΕΚΤ και το Target 2. Συνολικά δηλαδή 270 δισ. ευρώ, από τα οποία, αν αφαιρεθεί η βοήθεια του ΔΝΤ, η Γερμανία έχει καταβάλει μέχρι τώρα τα 90. Η ενδεχόμενη αποχώρηση της Ελλάδας από το ευρώ δεν μπορεί να γίνει μέσω της αποπομπής της χώρας.
Το πιο πιθανό σενάριο
Το πιο πιθανό σενάριο θα είναι η διαπραγμάτευση κάποιου σχεδίου αποχώρησης και επιστροφής στη δραχμή. Ακόμα όμως και αν συμφωνηθεί με την Ε.Ε. ένα τέτοιο σχέδιο, θα ήταν αδιανόητο να πιστέψει κανείς στη Γερμανία ότι το πρώτο πράγμα το οποίο θα έκανε η ελληνική κυβέρνηση δεν θα ήταν η μετατροπή του χρέους σε δραχμικό. Επιπλέον, για να πειστεί η Ελλάδα να αποχωρήσει πιθανότατα θα έπρεπε να προσφερθεί και μια οικονομική βοήθεια για τη μετάβαση. Αν η βοήθεια αυτή ήταν της τάξης των 50 δισ. ευρώ, τότε το συνολικό κόστος για την Ε.Ε. θα ήταν της τάξης των 320 δισ. ευρώ. Παράλληλα το ελληνικό χρέος, ακόμα και δραχμικό, θα κουρευόταν σε σημαντικό ποσοστό, ώστε να μην απαιτηθεί πολύ μεγάλη υποτίμηση. Το μερίδιο της Γερμανίας θα ήταν τότε τουλάχιστον 110 δισ. ευρώ, στα οποία πρέπει να προστεθούν και άλλα 10 δισ. περίπου για να ενισχυθούν οι γερμανικές τράπεζες, οι οποίες έχουν διατηρήσει θέσεις σε ελληνικά πάγια. Σύμφωνα με τους γερμανικούς υπολογισμούς, το ποσό αυτό είναι χαμηλότερο από το κόστος συνεχούς στήριξης της Ελλάδας, ή ακόμα και από το κόστος αμοιβαιοποίησης του χρέους. Οπως όμως οι υπολογισμοί για τα μνημόνια αποδείχθηκαν λανθασμένοι όταν ήρθαν αντιμέτωποι με την πραγματικότητα, το ίδιο θα συμβεί και με αυτό το σχέδιο. Δεν είναι το ενδεχόμενο μετάδοσης της κρίσης το οποίο φοβίζει τότε. Είναι το γεγονός ότι αποδεικνύεται η συμμετοχή στην Ευρωζώνη ως πεπερασμένη και όχι τελεσίδικη. Αφενός δίνει μια αβέβαιη μεν, αλλά υπαρκτή εναλλακτική στις άλλες χώρες όπως η Ισπανία και η Ιταλία, όπου η λιτότητα πλήττει ήδη βάναυσα την κοινωνία και όπου το κόστος εξόδου θα φανεί μικρότερο από το κόστος παραμονής. Αφετέρου, οι ίδιες οι αγορές θα αρχίσουν να προεξοφλούν πλέον την οριστική διάσπαση της Ευρωζώνης. Ισως το σενάριο αυτό να έχει μικρή μόνο πιθανότητα να εξακριβωθεί στην πράξη. Οι επενδυτές όμως έχουν ήδη κουραστεί να ασχολούνται με την αδυναμία εύρεσης λύσης για την ευρωπαϊκή κρίση χρέους.
Στην κοινή γνώμη η λύση
Οι πολιτικές ηγεσίες δεν διαθέτουν ούτε όραμα, ούτε ηγετικά χαρακτηριστικά τα οποία να πείθουν. Την αποφασιστική λύση, προς μια κατεύθυνση, ή την άλλη τελικά θα δώσει η κοινή γνώμη στην Ελλάδα και στη Γερμανία. Στην μεν Ελλάδα η κοινωνία θα πρέπει να αποφασίσει ποιο κόστος θέλει να επωμιστεί, καθώς τόσο η παραμονή στο ευρώ, όσο και η έξοδος αντιπροσωπεύουν σημαντικές θυσίες. Το ίδιο και στη Γερμανία, όπου θα πρέπει να αποφασίσουν αν τελικά θέλουν να αποδεχθούν τα οφέλη, αλλά και τις ευθύνες της ισχυρότερης οικονομίας στην Ευρώπη.
http://www.axiaplus.gr/article/15393/to-grexit-exei-koyrasei/
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου