Φαντασθείτε ότι βγάζετε από την τσέπη σας ένα σημαντικό ποσό -ας
πούμε 400 ευρώ- και το δίνετε για να αγοράσετε ένα καλό ζευγάρι
παπούτσια, π.χ. χειροποίητα brogues από εξαιρετικής ποιότητας δέρμα
αλόγου. Η τιμή τους είναι, βέβαια, ακριβή· αλλά υπάρχουν ένα σωρό εύλογα
επιχειρήματα για να δικαιολογήσετε τη δαπάνη: η καλή ποιότητα πάντα
πληρώνεται και, αφού ένα καλό ζευγάρι παπούτσια με λίγη προσοχή θα
αντέξει καλύτερα τη φθορά του χρόνου, σε τελευταία ανάλυση η υψηλή
δαπάνη συμφέρει κ.λπ., κ.λπ.
Φαντασθείτε, επίσης, ότι περνούν δέκα χρόνια χωρίς να φορέσετε ποτέ αυτά τα παπούτσια που κόστισαν 400 ευρώ. Τα έχετε πάντα μέσα στο κουτί τους, το καθένα με φορεμένο το καλαπόδι του από ξύλο κέδρου και τυλιγμένο στην τσόχινη σακούλα με την οποία τα δίνει ο κατασκευαστής. Τι σημαίνει αυτό; Οτι η χρησιμότητα που είχαν αυτά τα παπούτσια
για εσάς, που δώσατε τα 400 ευρώ και τα αποκτήσατε, εξαντλείται στην επίγνωση ότι υπάρχουν μέσα στην παπουτσοθήκη σας. Βεβαίως, αυτό δεν αναιρεί τα πλεονεκτήματα που σας παρέχει η έξοχη ποιότητά τους· αλλά, εφόσον δεν τα έχετε φορέσει ποτέ, είναι σαν να μην υπάρχουν. Το ότι αφήσατε αυτά τα παπούτσια μέσα στο κουτί τους για δέκα χρόνια, σημαίνει πολύ απλά ότι δεν τα χρειαζόσασταν ποτέ.
Αν όλα τα παραπάνω τα κρίνετε λογικά, τότε θα συμφωνήσετε ότι το ίδιο συμπέρασμα ισχύει και στην περίπτωση ενός κράτους, που προμηθεύεται καμιά εκατοστή -ίσως και παραπάνω- άρματα μάχης τελευταίας τεχνολογίας και επί δέκα χρόνια έχει την πολυτέλεια να μην αγοράζει βλήματα για τα πυροβόλα τους. Εφόσον αυτό το κράτος μπορεί να έχει τα άρματα επί μία δεκαετία χωρίς πυρομαχικά, μόνο και μόνο για να τα βγάζει πότε πότε στις παρελάσεις, αυτό σημαίνει ότι, στην πραγματικότητα, δεν τα χρειαζόταν ποτέ. Για κάποιον σοβαρό λόγο τα αγόρασε, οπωσδήποτε· πάντως, όχι για την αποτροπή της απειλής που αντιπροσωπεύει η γείτων για την εθνική ασφάλειά του. (Και δεν χρειάζεται κατασκόπους για να το πληροφορηθεί αυτό η γείτων - της αρκούν μερικοί κρατικοί υπάλληλοι που ξέρουν να διαβάζουν ελληνικές εφημερίδες...)
Το παράδειγμα της προμήθειας των περιβόητων αρμάτων μάχης Λέοπαρντ για τον Ελληνικό Στρατό (που, επιτέλους, έχουν πια πυρομαχικά) είναι παλιό, αλλά πάντα διδακτικό. Πώς ανεχθήκαμε την τεράστια δαπάνη της αγοράς τους και ύστερα καθόμασταν και βλέπαμε τα χρόνια να περνούν, ενώ τα Λέοπαρντ έμεναν χωρίς βλήματα, ενώ οι εφημερίδες έγραφαν και οι σχετικές ερωτήσεις επαναλαμβάνονταν τελετουργικά κάθε χρόνο στη Βουλή; Πώς γίνεται να μη μας ενόχλησε καθόλου όλα αυτά τα χρόνια ο βαθύτατος παραλογισμός της συγκεκριμένης υπόθεσης;
Η προφανής απάντηση είναι ότι, σε μια εποχή κατά την οποία το κράτος δανειζόταν και δαπανούσε αφειδώς, η «ιερότητα» του σκοπού και του προορισμού των ενόπλων δυνάμεων, καθώς και η αναγωγή των «εθνικών θεμάτων» μας σε ταμπού, ανήγαγε σε έγκλημα καθοσιώσεως ακόμη και την απλή υπόνοια κατά της λογικής των αμυντικών δαπανών της χώρας. Πλην του ΚΚΕ, αν δεν κάνω λάθος, οι άλλες πολιτικές δυνάμεις τις υπερψήφιζαν σε κάθε προϋπολογισμό. «Εκεί που σταματάει η λογική ξεκινάει ο στρατός», λέγαμε κάποτε ως νεοσύλλεκτοι· το ίδιο αποδεχθήκαμε και ως φορολογούμενοι πολίτες για τις αμυντικές δαπάνες. Δημιουργήσαμε έτσι το ιδεώδες περιβάλλον για την επαλήθευση του γνωμικού του Αγγλου διαφωτιστή ότι «ο πατριωτισμός είναι το τελευταίο καταφύγιο των καθαρμάτων» - με την έννοια, δηλαδή, ότι η ιερότητα του πατριωτισμού παρέχει το ιδανικό πρόσχημα για την απόκρυψη δολίων και ιδιοτελών σκοπιμοτήτων.
Υπό το πρίσμα αυτό, δεν είναι να απορεί κανείς για τον επικοινωνιακό αγώνα που καταβάλλει ο σημερινός υπουργός Εθνικής Αμύνης, ο «κόκκινος Πάνος» Παναγιωτόπουλος, προκειμένου να πείσει ότι οι περικοπές που προτείνει στις στρατιωτικές δαπάνες είναι ρεαλιστικές και πρέπει να γίνουν αποδεκτές. Η παρέμβαση της λογικής στο τελευταίο άβατο της μεταπολίτευσης, τις στρατιωτικές δαπάνες, θα ήταν αποστολή αυτοκτονίας ακόμη και για τον ιδεατό πολιτικό, εκείνον που θα συνδύαζε την πεφωτισμένη σκέψη του μεταρρυθμιστή με τη χαρισματικότητα της προσωπικότητας και την τέχνη της πειθούς· πόσω μάλλον, λοιπόν, για έναν πολιτευόμενο του παλαιοκομματικού τύπου, ο οποίος υπολογίζει τη δύναμη των συνταξιούχων στρατιωτικών στη Β΄ Αθηνών.
Τα μέτρα για την εξοικονόμηση δαπανών τα οποία περιγράφει στις συνεντεύξεις του ο υπουργός αφήνουν πολλά κενά. Φέρ’ ειπείν, η κατάργηση 55 στρατοπέδων σε όλη τη χώρα δεν συνεπάγεται κόστος μετεγκατάστασης των υπηρεσιών, εφόσον οι τελευταίες δεν καταργούνται; Ομοίως, η μείωση των κέντρων εκπαιδεύσεως νεοσυλλέκτων από τα 21 στα 9 είναι αμφίβολο αν επιφέρει μείωση των δαπανών για τους νεοσυλλέκτους, αφού ο αριθμός τους δεν μειώνεται ανάλογα. Επίσης, η ακύρωση συμβολαίων ύψους 104 εκατομμυρίων ευρώ γίνεται αζημίως για το Δημόσιο; Και πώς είναι δυνατόν τα συμβόλαια να μην περιλαμβάνουν ρήτρες για την προστασία του συμβαλλομένου με το ελληνικό Δημόσιο; Και ακόμη, το haircut, με το οποίο υποστηρίζει ότι εξοικονομούνται 330 εκατομμύρια από άλλα εξοπλιστικά προγράμματα, δεν συνιστά μετάθεση της δαπάνης σε μελλοντικό χρόνο;
Οχι μόνον τα μέτρα αυτά καθαυτά, αλλά περισσότερο η εναγώνια προσπάθεια του υπουργού να πείσει για την επάρκειά τους υποβάλλουν την ιδέα ότι προεξοφλεί την απόρριψη τους από την τρόικα και σπεύδει από τώρα να προλάβει τις εντυπώσεις. Σε τι χρησιμεύει, λ.χ., να επαναλαμβάνει διαρκώς την ακράδαντη εμπιστοσύνη του στον πρωθυπουργό; Δεν είναι αυτονόητο ότι τον εμπιστεύεται, αφού υπηρετεί στην κυβέρνησή του; Οσο για τις κορώνες περί Γερμανών κατακτητών από το βήμα της Βουλής, η σκοπιμότητά τους είναι τόσο εμφανής ώστε ο σχολιασμός να περιττεύει. Προβλέπω, λοιπόν, ότι μας περιμένει μεγάλο δράμα, όταν θα έλθει η ώρα να εγκριθούν οι περικοπές των στρατιωτικών δαπανών. Ας πούμε, κάτι σαν τη «Διάσωση του στρατιώτη Ράιαν» του Σπίλμπεργκ, αλλά στο πεδίο της Β΄ Αθηνών...
Tου Στεφανου Κασιματη / kassimatis@kathimerini.gr
Φαντασθείτε, επίσης, ότι περνούν δέκα χρόνια χωρίς να φορέσετε ποτέ αυτά τα παπούτσια που κόστισαν 400 ευρώ. Τα έχετε πάντα μέσα στο κουτί τους, το καθένα με φορεμένο το καλαπόδι του από ξύλο κέδρου και τυλιγμένο στην τσόχινη σακούλα με την οποία τα δίνει ο κατασκευαστής. Τι σημαίνει αυτό; Οτι η χρησιμότητα που είχαν αυτά τα παπούτσια
για εσάς, που δώσατε τα 400 ευρώ και τα αποκτήσατε, εξαντλείται στην επίγνωση ότι υπάρχουν μέσα στην παπουτσοθήκη σας. Βεβαίως, αυτό δεν αναιρεί τα πλεονεκτήματα που σας παρέχει η έξοχη ποιότητά τους· αλλά, εφόσον δεν τα έχετε φορέσει ποτέ, είναι σαν να μην υπάρχουν. Το ότι αφήσατε αυτά τα παπούτσια μέσα στο κουτί τους για δέκα χρόνια, σημαίνει πολύ απλά ότι δεν τα χρειαζόσασταν ποτέ.
Αν όλα τα παραπάνω τα κρίνετε λογικά, τότε θα συμφωνήσετε ότι το ίδιο συμπέρασμα ισχύει και στην περίπτωση ενός κράτους, που προμηθεύεται καμιά εκατοστή -ίσως και παραπάνω- άρματα μάχης τελευταίας τεχνολογίας και επί δέκα χρόνια έχει την πολυτέλεια να μην αγοράζει βλήματα για τα πυροβόλα τους. Εφόσον αυτό το κράτος μπορεί να έχει τα άρματα επί μία δεκαετία χωρίς πυρομαχικά, μόνο και μόνο για να τα βγάζει πότε πότε στις παρελάσεις, αυτό σημαίνει ότι, στην πραγματικότητα, δεν τα χρειαζόταν ποτέ. Για κάποιον σοβαρό λόγο τα αγόρασε, οπωσδήποτε· πάντως, όχι για την αποτροπή της απειλής που αντιπροσωπεύει η γείτων για την εθνική ασφάλειά του. (Και δεν χρειάζεται κατασκόπους για να το πληροφορηθεί αυτό η γείτων - της αρκούν μερικοί κρατικοί υπάλληλοι που ξέρουν να διαβάζουν ελληνικές εφημερίδες...)
Το παράδειγμα της προμήθειας των περιβόητων αρμάτων μάχης Λέοπαρντ για τον Ελληνικό Στρατό (που, επιτέλους, έχουν πια πυρομαχικά) είναι παλιό, αλλά πάντα διδακτικό. Πώς ανεχθήκαμε την τεράστια δαπάνη της αγοράς τους και ύστερα καθόμασταν και βλέπαμε τα χρόνια να περνούν, ενώ τα Λέοπαρντ έμεναν χωρίς βλήματα, ενώ οι εφημερίδες έγραφαν και οι σχετικές ερωτήσεις επαναλαμβάνονταν τελετουργικά κάθε χρόνο στη Βουλή; Πώς γίνεται να μη μας ενόχλησε καθόλου όλα αυτά τα χρόνια ο βαθύτατος παραλογισμός της συγκεκριμένης υπόθεσης;
Η προφανής απάντηση είναι ότι, σε μια εποχή κατά την οποία το κράτος δανειζόταν και δαπανούσε αφειδώς, η «ιερότητα» του σκοπού και του προορισμού των ενόπλων δυνάμεων, καθώς και η αναγωγή των «εθνικών θεμάτων» μας σε ταμπού, ανήγαγε σε έγκλημα καθοσιώσεως ακόμη και την απλή υπόνοια κατά της λογικής των αμυντικών δαπανών της χώρας. Πλην του ΚΚΕ, αν δεν κάνω λάθος, οι άλλες πολιτικές δυνάμεις τις υπερψήφιζαν σε κάθε προϋπολογισμό. «Εκεί που σταματάει η λογική ξεκινάει ο στρατός», λέγαμε κάποτε ως νεοσύλλεκτοι· το ίδιο αποδεχθήκαμε και ως φορολογούμενοι πολίτες για τις αμυντικές δαπάνες. Δημιουργήσαμε έτσι το ιδεώδες περιβάλλον για την επαλήθευση του γνωμικού του Αγγλου διαφωτιστή ότι «ο πατριωτισμός είναι το τελευταίο καταφύγιο των καθαρμάτων» - με την έννοια, δηλαδή, ότι η ιερότητα του πατριωτισμού παρέχει το ιδανικό πρόσχημα για την απόκρυψη δολίων και ιδιοτελών σκοπιμοτήτων.
Υπό το πρίσμα αυτό, δεν είναι να απορεί κανείς για τον επικοινωνιακό αγώνα που καταβάλλει ο σημερινός υπουργός Εθνικής Αμύνης, ο «κόκκινος Πάνος» Παναγιωτόπουλος, προκειμένου να πείσει ότι οι περικοπές που προτείνει στις στρατιωτικές δαπάνες είναι ρεαλιστικές και πρέπει να γίνουν αποδεκτές. Η παρέμβαση της λογικής στο τελευταίο άβατο της μεταπολίτευσης, τις στρατιωτικές δαπάνες, θα ήταν αποστολή αυτοκτονίας ακόμη και για τον ιδεατό πολιτικό, εκείνον που θα συνδύαζε την πεφωτισμένη σκέψη του μεταρρυθμιστή με τη χαρισματικότητα της προσωπικότητας και την τέχνη της πειθούς· πόσω μάλλον, λοιπόν, για έναν πολιτευόμενο του παλαιοκομματικού τύπου, ο οποίος υπολογίζει τη δύναμη των συνταξιούχων στρατιωτικών στη Β΄ Αθηνών.
Τα μέτρα για την εξοικονόμηση δαπανών τα οποία περιγράφει στις συνεντεύξεις του ο υπουργός αφήνουν πολλά κενά. Φέρ’ ειπείν, η κατάργηση 55 στρατοπέδων σε όλη τη χώρα δεν συνεπάγεται κόστος μετεγκατάστασης των υπηρεσιών, εφόσον οι τελευταίες δεν καταργούνται; Ομοίως, η μείωση των κέντρων εκπαιδεύσεως νεοσυλλέκτων από τα 21 στα 9 είναι αμφίβολο αν επιφέρει μείωση των δαπανών για τους νεοσυλλέκτους, αφού ο αριθμός τους δεν μειώνεται ανάλογα. Επίσης, η ακύρωση συμβολαίων ύψους 104 εκατομμυρίων ευρώ γίνεται αζημίως για το Δημόσιο; Και πώς είναι δυνατόν τα συμβόλαια να μην περιλαμβάνουν ρήτρες για την προστασία του συμβαλλομένου με το ελληνικό Δημόσιο; Και ακόμη, το haircut, με το οποίο υποστηρίζει ότι εξοικονομούνται 330 εκατομμύρια από άλλα εξοπλιστικά προγράμματα, δεν συνιστά μετάθεση της δαπάνης σε μελλοντικό χρόνο;
Οχι μόνον τα μέτρα αυτά καθαυτά, αλλά περισσότερο η εναγώνια προσπάθεια του υπουργού να πείσει για την επάρκειά τους υποβάλλουν την ιδέα ότι προεξοφλεί την απόρριψη τους από την τρόικα και σπεύδει από τώρα να προλάβει τις εντυπώσεις. Σε τι χρησιμεύει, λ.χ., να επαναλαμβάνει διαρκώς την ακράδαντη εμπιστοσύνη του στον πρωθυπουργό; Δεν είναι αυτονόητο ότι τον εμπιστεύεται, αφού υπηρετεί στην κυβέρνησή του; Οσο για τις κορώνες περί Γερμανών κατακτητών από το βήμα της Βουλής, η σκοπιμότητά τους είναι τόσο εμφανής ώστε ο σχολιασμός να περιττεύει. Προβλέπω, λοιπόν, ότι μας περιμένει μεγάλο δράμα, όταν θα έλθει η ώρα να εγκριθούν οι περικοπές των στρατιωτικών δαπανών. Ας πούμε, κάτι σαν τη «Διάσωση του στρατιώτη Ράιαν» του Σπίλμπεργκ, αλλά στο πεδίο της Β΄ Αθηνών...
Tου Στεφανου Κασιματη / kassimatis@kathimerini.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου