Όταν άρχισα να μιλάω για κούρεμα ομολόγων αρχές του 2010 (διότι το
έβλεπα σαν την λογική επιλογή), όλοι μου έλεγαν ότι αυτά δεν γίνονται
στην Ευρώπη. “Δεν είναι το ευρώ δραχμή και δεν είναι δικό μας νόμισμα
για να μπορούμε να το κουρέψουμε” μου έλεγαν ορισμένοι.
Εγώ βέβαια συνέχισα να λέω αυτά που λέω, διότι με τη δική μου λογική, η πραγματικότητα των αριθμών με οδηγούσε σε αυτό το συμπέρασμα. Έβλεπα από πολύ μακριά την αδυναμία πληρωμών του ελληνικού δημοσίου και έβλεπα από το 2009 ότι σύντομα θα σταματήσουν να μας δανείζουν οι αγορές.
Παρ΄ όλο αυτά όμως όλοι συνέχιζαν να μου λένε ότι δεν ξέρω τι λέω, ποιος είμαι εγώ που τα λέω αυτά, οι πιο ειδικοί στο τραπεζικό σύμπλεγμα λένε άλλα κτλ κτλ κτλ. Και όσοι είχαν ποντάρει στις ανοησίες όλων αυτών που δεν πιστεύουν στην πραγματικότητα των αριθμών, πήραν την επενδυτική απόδοση που τους ταιριάζει.
Για μένα, η Ιταλία αργά ή γρήγορα θα έρθει εδώ που είναι η Ελλάδα σήμερα. Το ίδιο και η Ιρλανδία, και όπως έχω πει, αργά ή γρήγορα και η ίδια η Γαλλία.
Οι λόγοι για αυτό είναι πάρα πολλοί, αλλά θα σας δώσω μόνο δυο. Το υπερβολικό χρέους πολλών κρατών αλλά και ιδιωτών, σε συνδυασμό με το δημογραφικό πρόβλημα που έχει η Ευρώπη δεν αφήνει πολλά περιθώρια αισιοδοξίας δυνατότητας αποπληρωμής χρεών. Είναι τόσο απλό.
Και ο λόγος είναι απλός. Ακόμα και αν υποθέσουμε ότι το σημερινό χρέος της Ευρώπης παραμείνει σταθερό σε ονομαστικό επίπεδο, η μείωση του πληθυσμού στη διάρκεια του χρόνου ανεβάζει το κατά κεφαλήν χρέος που καλείται να εξυπηρετήσει ο μέσος πολίτης.
Σε βάθος χρόνου, όλες οι χώρες θα αντιμετωπίσουν πρόβλημα, είτε αυτό είναι πρόβλημα αποπληρωμής δημοσίου χρέους όπως στην περίπτωση της Ελλάδος (και σύντομα της Ιταλίας), είτε διότι θα σκάσουν στοιχεία ενεργητικού των τραπεζών τύπου Ιρλανδίας και Κύπρου.
Δεν υπάρχει τρόπος αντιμετώπισης αυτών των προβλημάτων με τα σημερινά οικονομικά δεδομένα και με τις πολιτικές που ακολουθούνται. Μπορούμε μεν να νομοθετήσουμε για να αποφύγουμε προβλήματα τραπεζών στο μέλλον, αλλά όσον αφορά το δημόσιο χρέος, δεν μπορούν να γίνουν πολλά.
Μην ξεχνάμε ότι μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, οι περισσότερες χώρες δεν είχαν μεγάλα χρέη και επίσης είχαμε και σχετικά μεγάλο πληθωρισμό. Αυτό σε μεγάλο βαθμό βοήθησε να αποσβεστούν χρέη κρατών και ιδιωτών. Επίσης είχαμε πολύ μεγάλη πληθυσμιακή αύξηση και οικονομική ανάπτυξη. Σήμερα δεν έχουμε τίποτα από αυτά.
Η λύση για το πρόβλημα της Ελλάδος όσο και άλλων κρατών, δεν έχουν σχέση με πακέτα διάσωσης. Αυτές οι λύσεις –όπως το παράδειγμα της Ελλάδος απέδειξε– είναι μόνο προσωρινές και σε καμιά περίπτωση δεν θα λύσουν το πρόβλημα μακροπρόθεσμα. Για παράδειγμα, νομίζω ότι όλοι αντιλαμβάνονται πλέον ότι σύντομα θα γίνει και τρίτο κούρεμα στο ελληνικό χρέος. Αυτή τη φορά όμως -όπως σας έχω πει ακόμα και πριν το πρώτο κούρεμα- τη τη ζημιά θα την πάρουν οι Ευρωπαίοι φορολογούμενοι.
Το ΔΝΤ πρόσφατα άγγιξε ένα ζήτημα που έχω αναφερθεί πολλές φορές. Τούτο είναι ότι θα πρέπει να υπάρξει διαγραφή και ιδιωτικού χρέους. Σας έχω εξηγήσει πολλές φορές σε πάρα πολλά άρθρα γιατί θα πρέπει να γίνει αυτό. Αλλά αυτό που ΄χει σημασία είναι ότι και το ΔΝΤ δεν βλέπει πιθανότητα η Ελλάδα να βγει από την ύφεση, αφενός με ένα πολύ μεγάλο δημόσιο χρέος και αφετέρου, δεν θα μπορεί να υπάρξει ανάπτυξη όταν η μισή Ελλάδα έχει χρέη τα οποία δεν μπορούν να πληρωθούν.
Το μόνο ερώτημα είναι πως θα διευθετηθούν αυτές οι ζημίες και ποιος θα τις πάρει και όχι αν θα πληρωθούν αυτά τα χρέη ή όχι. Διότι όταν δεν έχεις να πληρώσεις δεν θα πληρώσεις. Τα σκλαβοπάζαρα για όποιον δεν το έχει πάρει χαμπάρι δεν υπάρχουν πια. Όσον αφορά την ελληνική γραφειοκρατία, ο πεινασμένος γραφειοκράτης φόρους ονειρεύεται (λέω εγώ).
O Thomas Jefferson είπε ότι, “είναι απαραίτητο η κάθε γενιά να αποπληρώνει τα χρέη της καθώς αποχωρεί”. Ήταν απολύτως σωστός. Το ερώτημα όμως είναι, τι γίνεται όταν η γενιά που αποχωρεί δεν μπορεί να πληρώσει αυτά τα χρέη; Θα τα πληρώσει η επόμενη γενιά; Δεν νομίζω αγαπητέ αναγνώστη... δεν νομίζω.
george.kesarios@capital.gr
Εγώ βέβαια συνέχισα να λέω αυτά που λέω, διότι με τη δική μου λογική, η πραγματικότητα των αριθμών με οδηγούσε σε αυτό το συμπέρασμα. Έβλεπα από πολύ μακριά την αδυναμία πληρωμών του ελληνικού δημοσίου και έβλεπα από το 2009 ότι σύντομα θα σταματήσουν να μας δανείζουν οι αγορές.
Παρ΄ όλο αυτά όμως όλοι συνέχιζαν να μου λένε ότι δεν ξέρω τι λέω, ποιος είμαι εγώ που τα λέω αυτά, οι πιο ειδικοί στο τραπεζικό σύμπλεγμα λένε άλλα κτλ κτλ κτλ. Και όσοι είχαν ποντάρει στις ανοησίες όλων αυτών που δεν πιστεύουν στην πραγματικότητα των αριθμών, πήραν την επενδυτική απόδοση που τους ταιριάζει.
Για μένα, η Ιταλία αργά ή γρήγορα θα έρθει εδώ που είναι η Ελλάδα σήμερα. Το ίδιο και η Ιρλανδία, και όπως έχω πει, αργά ή γρήγορα και η ίδια η Γαλλία.
Οι λόγοι για αυτό είναι πάρα πολλοί, αλλά θα σας δώσω μόνο δυο. Το υπερβολικό χρέους πολλών κρατών αλλά και ιδιωτών, σε συνδυασμό με το δημογραφικό πρόβλημα που έχει η Ευρώπη δεν αφήνει πολλά περιθώρια αισιοδοξίας δυνατότητας αποπληρωμής χρεών. Είναι τόσο απλό.
Και ο λόγος είναι απλός. Ακόμα και αν υποθέσουμε ότι το σημερινό χρέος της Ευρώπης παραμείνει σταθερό σε ονομαστικό επίπεδο, η μείωση του πληθυσμού στη διάρκεια του χρόνου ανεβάζει το κατά κεφαλήν χρέος που καλείται να εξυπηρετήσει ο μέσος πολίτης.
Σε βάθος χρόνου, όλες οι χώρες θα αντιμετωπίσουν πρόβλημα, είτε αυτό είναι πρόβλημα αποπληρωμής δημοσίου χρέους όπως στην περίπτωση της Ελλάδος (και σύντομα της Ιταλίας), είτε διότι θα σκάσουν στοιχεία ενεργητικού των τραπεζών τύπου Ιρλανδίας και Κύπρου.
Δεν υπάρχει τρόπος αντιμετώπισης αυτών των προβλημάτων με τα σημερινά οικονομικά δεδομένα και με τις πολιτικές που ακολουθούνται. Μπορούμε μεν να νομοθετήσουμε για να αποφύγουμε προβλήματα τραπεζών στο μέλλον, αλλά όσον αφορά το δημόσιο χρέος, δεν μπορούν να γίνουν πολλά.
Μην ξεχνάμε ότι μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, οι περισσότερες χώρες δεν είχαν μεγάλα χρέη και επίσης είχαμε και σχετικά μεγάλο πληθωρισμό. Αυτό σε μεγάλο βαθμό βοήθησε να αποσβεστούν χρέη κρατών και ιδιωτών. Επίσης είχαμε πολύ μεγάλη πληθυσμιακή αύξηση και οικονομική ανάπτυξη. Σήμερα δεν έχουμε τίποτα από αυτά.
Η λύση για το πρόβλημα της Ελλάδος όσο και άλλων κρατών, δεν έχουν σχέση με πακέτα διάσωσης. Αυτές οι λύσεις –όπως το παράδειγμα της Ελλάδος απέδειξε– είναι μόνο προσωρινές και σε καμιά περίπτωση δεν θα λύσουν το πρόβλημα μακροπρόθεσμα. Για παράδειγμα, νομίζω ότι όλοι αντιλαμβάνονται πλέον ότι σύντομα θα γίνει και τρίτο κούρεμα στο ελληνικό χρέος. Αυτή τη φορά όμως -όπως σας έχω πει ακόμα και πριν το πρώτο κούρεμα- τη τη ζημιά θα την πάρουν οι Ευρωπαίοι φορολογούμενοι.
Το ΔΝΤ πρόσφατα άγγιξε ένα ζήτημα που έχω αναφερθεί πολλές φορές. Τούτο είναι ότι θα πρέπει να υπάρξει διαγραφή και ιδιωτικού χρέους. Σας έχω εξηγήσει πολλές φορές σε πάρα πολλά άρθρα γιατί θα πρέπει να γίνει αυτό. Αλλά αυτό που ΄χει σημασία είναι ότι και το ΔΝΤ δεν βλέπει πιθανότητα η Ελλάδα να βγει από την ύφεση, αφενός με ένα πολύ μεγάλο δημόσιο χρέος και αφετέρου, δεν θα μπορεί να υπάρξει ανάπτυξη όταν η μισή Ελλάδα έχει χρέη τα οποία δεν μπορούν να πληρωθούν.
Το μόνο ερώτημα είναι πως θα διευθετηθούν αυτές οι ζημίες και ποιος θα τις πάρει και όχι αν θα πληρωθούν αυτά τα χρέη ή όχι. Διότι όταν δεν έχεις να πληρώσεις δεν θα πληρώσεις. Τα σκλαβοπάζαρα για όποιον δεν το έχει πάρει χαμπάρι δεν υπάρχουν πια. Όσον αφορά την ελληνική γραφειοκρατία, ο πεινασμένος γραφειοκράτης φόρους ονειρεύεται (λέω εγώ).
O Thomas Jefferson είπε ότι, “είναι απαραίτητο η κάθε γενιά να αποπληρώνει τα χρέη της καθώς αποχωρεί”. Ήταν απολύτως σωστός. Το ερώτημα όμως είναι, τι γίνεται όταν η γενιά που αποχωρεί δεν μπορεί να πληρώσει αυτά τα χρέη; Θα τα πληρώσει η επόμενη γενιά; Δεν νομίζω αγαπητέ αναγνώστη... δεν νομίζω.
george.kesarios@capital.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου