Πως (και πόσο) οργιάζουν τα κυκλώματα τοκογλυφίας

«Χρειάζεστε μετρητά αυθημερόν; Παρέχουμε άμεση εξυπηρέτηση και παίρνετε στο χέρι το 73% του δανείου. Υπεύθυνη εξυπηρέτηση και εχεμύθεια». Εκατοντάδες παρόμοιες αγγελίες κυκλοφορούν παντού, σε παρμπρίζ αυτοκινήτων, σε κολόνες της ΔΕΗ, σε πόρτες σπιτιών… Οι καιροί είναι δύσκολοι και προκειμένου να βρεθεί «ρευστό» πολλοί απελπισμένοι καταφεύγουν ακόμα και σε τέτοιες λύσεις, λύσεις που συνιστούν κραυγαλέες περιπτώσεις κυκλωμάτων τοκογλυφίας.

Μόνο στην Αττική λειτουργούν γύρω στα 400 με 500 τέτοιου είδους γραφεία, τα οποία ασχολούνται με τη χορήγηση δανείων σε ενδιαφερόμενους.  Τη διαφημιστική τους εκστρατεία  θα τη ζήλευαν ακόμη και οι καλύτερες διαφημιστικές εταιρείες, αφού όπου κι αν κοιτάξει κανείς λαμβάνει συναφή μηνύματα. «Άμεσα μετρητά», «δάνεια», «κάρτες» και ό,τι άλλο μπορεί να φανταστεί κανείς. Ό,τι θέλει ο πελάτης! Δάνεια για όλα τα γούστα, ακόμη και για επιλεγμένες επαγγελματικές ομάδες. Στρατιωτικοί, δημόσιοι και δημοτικοί υπάλληλοι αλλά και συνταξιούχοι βρίσκονται ψηλά στη λίστα των προτιμήσεων των τοκογλύφων. Φαίνεται ότι το Δημόσιο παρέχει «ασφάλεια» σε ό,τι αφορά την αποπληρωμή αλλά και πρόσφορο έδαφος προς άγραν πελατών, αφού οι εργαζόμενοι σε αυτό συνιστούν ομάδες που έχουν πληγεί από τις «μνημονιακές» επιταγές. Τα τελευταία δυο χρόνια το φαινόμενο της τοκογλυφίας έχει λάβει ανεξέλεγκτες διαστάσεις. Οι επιτήδειοι δρουν απροκάλυπτα, δίχως να υπολογίζουν το παραμικρό. Στα νύχια τους έχουν πέσει χιλιάδες συμπολίτες μας που ζουν το δικό τους εφιάλτη. «Έως και 100% έχουν αυξηθεί οι περιπτώσεις πολιτών που δανείζονται χρήματα από τοκογλύφους», σημειώνει στα «Επίκαιρα» ο πρόεδρος της Ομοσπονδίας Προστασίας Ενώσεων Δανειοληπτών κ. Ευάγγελος Κρητικός. Η οικονομική κρίση και η χορήγηση δανείων με το σταγονόμετρο από την πλευρά των τραπεζών  έστρεψε αρκετούς απελπισμένους στην… αγκαλιά αδίσταχτων τοκογλύφων. Είναι χαρακτηριστικό ότι τη δεκαετία από το 1998 έως το 2008 που οι ελληνικές τράπεζες χορηγούσαν αφειδώς τραπεζικά δάνεια, η τοκογλυφία ως φαινόμενο είχε περιοριστεί αρκετά. Στους σύγχρονους καλούς «Σαμαρείτες» στρέφονταν μόνοι όσοι βρίσκονταν σε απελπιστική κατάσταση και δεν μπορούσαν να εξασφαλίσουν από πουθενά αλλού χρήματα. Η βασική πηγή δανειοδότησης ήταν τα τραπεζικά ιδρύματα και, αν αυτό δεν ήταν δυνατό, ακολουθούσαν συγγενείς, γνωστοί και φίλοι. Άλλωστε η γενικότερη οικονομική ευμάρεια που επικρατούσε καθιστούσε εφικτή την παροχή χρηματικών διευκολύνσεων. Το ξέσπασμα όμως της οικονομικής κρίσης και το πρωτοφανές «στέγνωμα» ρευστότητας της αγοράς άλλαξε άρδην τα δεδομένα. Οι επιτήδειοι τρίβουν τα χέρια τους με ικανοποίηση καθώς βλέπουν του υποψήφιους πελάτες να περιμένουν στην ουρά για την εξασφάλιση κάποιου δανείου και όχι μόνο. Ο ετήσιος τζίρος τους κινείται σε αστρονομικά επίπεδα. «Γύρω στα 5 με 6 δις ευρώ υπολογίζεται ο τζίρος των κυκλωμάτων αυτών», σύμφωνα με τον κ. Κρητικό. Κάτι που φαίνεται λογικό, εάν συνυπολογίσει κανείς την κατακόρυφη πτώση στη χορήγηση τραπεζικών δανείων.

Πως λειτουργούν

Ο τρόπος με τον οποίο λειτουργούν τα κυκλώματα αυτά είναι απλός αλλά κερδοφόρος. Οι επιτήδειοι που δραστηριοποιούνται στην έκδοση τραπεζικών δανείων προσεγγίζουν τα υποψήφια θύματά τους, που λίγο πριν έχουν λάβει αρνητική απάντηση από τα γκισέ των τραπεζών για τη χορήγηση κάποιου δανείου ή τραπεζικής κάρτας. Ιδιαίτερα δημοφιλής προορισμός για το «ψάρεμα» πελατών είναι και τα καζίνο, όπου οι εθισμένοι στον τζόγο παίκτες, που μόλις έχουν χάσει και το τελευταίο ευρώ, ψάχνουν εναγωνίως κάποιον να τους δανείσει χρήματα μήπως και ρεφάρουν. Κι ενώ η απελπισία είναι ζωγραφισμένη στο πρόσωπό τους, εμφανίζεται ξαφνικά μπροστά τους σαν «από μηχανής θεός» ένας καλοντυμένος κύριος, υπόδειγμα σοβαρότητας και αξιοπρέπειας, που προσφέρεται να δώσει λίγη λύση στα προβλήματα που αντιμετωπίζουν. Με ρητορικές ικανότητες και πειθώ που θα ζήλευαν και οι καλύτεροι δικηγόροι εξηγεί στο υποψήφιο θύμα ότι μπορεί να του εξασφαλίσει δάνειο μέσω κάποιου γνωστού, που το «χόμπι» του είναι να δανείζει χρήματα σε όσους έχουν ανάγκη. Κι όσο για το ποιόν του δανειστή; Πρόκειται για άτομο άμεμπτου ηθικής που μόνο… εικόνισμα δεν του έχουν κάνει και που έχει προσφέρει χείρα βοηθείας σε δεκάδες γνωστούς και φίλους που αντιμετώπιζαν τέτοια προβλήματα…

Το θύμα πείθεται και δέχεται να περάσει την πόρτα του πρόθυμου χρηματοδότη με τις αγαθές προθέσεις, αφού στο μεταξύ η θηλιά των χρεών σφίγγει επικίνδυνα γύρω από το λαιμό του. Εκεί κλείνεται και η συμφωνία που μόνο επωφελής δεν μπορεί να χαρακτηριστεί για το θύμα. Τα επιτόκια που ζητά ο καλός «Σαμαρείτης» για τη χορήγηση του δανείου ξεκινούν από 6% και μπορεί να φτάσουν έως και το 12% μηνιαίως, ανάλογα με το ύψος του δανείου και την περιουσιακή κατάσταση του θύματος. Σε πολύ μεγάλα ποσά ο δανειστής ζητά επιπλέον εχέγγυα, τα οποία μπορεί να είναι είτε τιμαλφή είτε κάποιο ακίνητο είτε μετοχές. Αρκεί να εξασφαλίσει ο δανειστής ότι δεν θα χάσει τα χρήματά του. Εκτός όμως από τα δάνεια, συνηθισμένη πρακτική των τοκογλύφων είναι και το «σπάσιμο»
μεταχρονολογημένων επιταγών. Κάποιος, δηλαδή, που διαθέτει μια επιταγή, η λήξη της οποίας τοποθετείται χρονολογικά στους επόμενους μήνες, αναγκάζεται να τη «σπάσει» νωρίτερα λόγω επιτακτικής ανάγκης. Ο τοκογλύφος του χορηγεί το ποσό της επιταγής κρατώντας όμως ένα ποσοστό και ο ίδιος ως προμήθεια. Με τον τρόπο αυτό θησαυρίζει, αφού από ένα ποσό, για παράδειγμα, 100.000 ευρώ μπορεί να κρατήσει ακόμη και το 20% βάζοντας στην τσέπη 20.000 ευρώ.

Διεκδικήσεις με το γράμμα του νόμου

Τα προβλήματα όμως ξεκινούν από την στιγμή που ο οφειλέτης αδυνατεί να αποπληρώσει το δανειστή. Και πώς να καταφέρει να τον πληρώσει όταν τα επιτόκια του δανείου βρίσκονται στα ύψη; Εκεί αρχίζει κι ένα γαϊτανάκι πιέσεων, απειλών, ακόμη και εκβιασμών από «φουσκωτούς» προς τους οφειλέτες, οι οποίοι πλέον αντιλαμβάνονται ότι έχουν να κάνουν με αδίσταχτους «καρχαρίες» που δεν λογαριάζουν τίποτα. Δυστυχώς πολλές από τις απειλές και τους εκβιασμούς πιάνουν τόπο, καθώς, όπως σημειώνουν στα «Επίκαιρα» άνδρες του Σώματος Δίωξης Οικονομικού Εγκλήματος (ΣΔΟΕ), «οι καταγγελίες που καταφθάνουν δεν είναι πολλές. Αρκετοί φοβούνται να καταγγείλουν επώνυμα, κάτω από το βάρος πιέσεων και απειλών». Κι αν οι απειλές και οι εκβιασμοί δεν έχουν αποτέλεσμα, τότε υπάρχει κι άλλη οδός η οποία όμως κινείται στα πλαίσια της νομιμότητας. Το θράσος των επιτηδείων είναι τέτοιο, που δεν διστάζουν να κινηθούν με δικαστικές αποφάσεις κατά πολιτών διεκδικώντας περιουσιακά στοιχεία που έχουν υποθηκεύσει ως ενέχυρο για να τους παραχωρηθεί το δάνειο. Μόνο που στις περισσότερες περιπτώσεις ο λογαριασμός αποβαίνει υπέρ των επιτηδείων και τα θύματα μένουν με… τα κλειδιά του ακινήτου στο  χέρι για λίγα μόλις ευρώ. Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση ιδιώτη που έχασε το σπίτι του για ένα χρέος μόλις 1.100 ευρώ σε τοκογλύφο. Ο συγκεκριμένος ιδιώτης είχε λάβει δάνειο από τοκογλύφο έναντι υψηλού επιτοκίου. Παρόλο που το ποσό που κατέβαλε στο δανειστή μαζί με το ύψος του επιτοκίου ξεπέρασε κατά πολύ το ύψος του ποσού  που είχε λάβει, εντούτοις ο τοκογλύφος κινήθηκε δικαστικά και ο ιδιώτης απώλεσε με δικαστική απόφαση τη κυριότητα του ακινήτου. Μόνο που η αξία του ακινήτου ήταν αρκετά υψηλότερη από τα 1.100 ευρώ της οφειλής, αγγίζοντας τα 100.000 ευρώ, με αποτέλεσμα ο δανειστής να αποκομίσει αστρονομικά υπερκέρδη από το δύσμοιρο οικογενειάρχη. Η περίπτωση δικηγόρου που έχασε τιμαλφή αξίας δεκάδων χιλιάδων ευρώ για οφειλή της τάξεως των 500 ευρώ, παρόλο που είχε ξεπληρώσει και με το παραπάνω το αρχικό ύψος του δανείου.

Το προφίλ των τοκογλύφων

Σε ό,τι αφορά το προφίλ των τοκογλύφων φαίνεται ότι δεν υπάρχει κάτι συγκεκριμένο. Όπως επισημαίνουν στα «Επίκαιρα» έμπειροι άνδρες του ΣΔΟΕ που στο παρελθόν έχουν χειριστεί δεκάδες υποθέσεις τοκογλυφίας, «τοκογλύφος μπορεί να είναι ο οποιοσδήποτε, ακόμη και ο άνθρωπος της διπλανής πόρτας, ο υπεράνω πάσης υποψίας». Συνήθως πρόκειται για ανθρώπους που έχουν κάποια οικονομική επιφάνεια ανεξαρτήτως επαγγέλματος. Τα χρήματα που διαθέτουν μπορεί να προέρχονται από καθ’ όλα νόμιμες δραστηριότητες,  όπως κληρονομιά ή εργασία στο παρελθόν. Το θέμα είναι ότι ο επίδοξος τοκογλύφος είναι πολύ εύκολο να στήσει τη δική του επιχείρηση,  ακόμη και με ένα μικρό κεφάλαιο της τάξεως των 10.000 ευρώ, αφού από τους πρώτους κιόλας δανεισμούς θα καταφέρει να καρπωθεί το τεράστιο κέρδος δημιουργώντας αποθεματικό και για επόμενους δανεισμούς. Στην αρχή το δίκτυο των πελατών λειτουργεί  κυρίως μέσω γνωστών και φίλων και στη συνέχεια, αν όλα πάνε καλά, διευρύνεται. Οι συναλλαγές, δε, είναι καθ’ όλα νόμιμες και τα ποσά των δανεισμών κινούνται μέσω λογαριασμών που διατηρεί ο δανειστής σε τραπεζικά ιδρύματα. Δημιουργείται, δηλαδή, το εξής παράδοξο: μία καθ’ όλη έκνομη δραστηριότητα να λειτουργεί με νόμιμο μανδύα, κάτι που σε πολλές περιπτώσεις εξαπατά και τα θύματα. Φαίνεται όμως ότι και η ίδια η νομοθεσία προσφέρει, κατά κάποιον τρόπο, ασυλία στους πάσης φύσεως τοκογλύφους. Οι ποινές που προβλέπονται από τον Ποινικό Κώδικα μόνο ως «χάδια» μπορούν να χαρακτηριστούν. Ο Ποινικός κώδικας εξαντλεί την αυστηρότητά του με έξι μήνες έως και δέκα χρόνια φυλάκισης ανάλογα με την περίπτωση, ενώ προβλέπεται και χρηματικό πρόστιμο. Παράλληλα, το αξιόποινο των πράξεων εξαλείφεται, εφόσον ο δράστης αποδώσει οικειοθελώς στον οφειλέτη ό,τι πήρε πάνω από το νόμιμο μέτρο και μαζί με τους νόμιμους τόκους από την ημέρα που παρείχε το δάνειο. Με απλά λόγια, κάποιος που γνωρίζει ότι μπορεί να συλληφθεί για τοκογλυφία, εάν με δική του πρωτοβουλία επιστρέψει στο θύμα όλα όσα έλαβε πάνω από το ποσό του δανείου μαζί με τους τόκους, είναι καθ’ όλα νόμιμος. Επομένως, γίνεται εύκολα αντιληπτό ότι ο νομοθέτης κρίνεται ιδιαίτερα ελαστικός απέναντι στους τοκογλύφους, ενθαρρύνοντάς τους άτυπα να αναπτύξουν τέτοιου είδους δραστηριότητες…

 www.sofokleous10.gr