«Στα στάχυα αναπνέει η Ελευσίνα»

Αυτές τις ημέρες ο επισκέπτης στο παλαιό Ελαιουργείο της Ελευσίνας, αντικρύζει ένα λιβάδι από χρυσοκίτρινα στάχυα. Περπατά μέσα από στενούς χωμάτινους διαδρόμους, ακούει το ελαφρύ θρόϊσμα του αέρα στα στάχυα και περιτριγυρισμένος από τα εγκαταλειμένα κτίρια του Ελαιουργείου, αισθάνεται ότι η φύση διεκδικεί τον δικό της χρόνο, την δική της μνήμη. Πρόκειται για την τεράστια επιτόπια εικαστική εγκατάσταση του Νίκου Ναυρίδη, ειδικά κατασκευασμένη για τα Αισχύλεια 2013 και εγκαινιάζεται επίσημα στις 5 του μηνός.
«Στα στάχυα αναπνέει η Ελευσίνα
και πρέπει ο θεατής να είναι έτοιμος να ακούσει την ανάσα της για να βυθιστεί μέσα στον κόσμο που μας αποκαλύπτεται.Εναν κόσμο από το παρελθόν και το παρόν», λέει στο Αθηναϊκό Πρακτορείο ο διεθνής εικαστικός.

Το βράδυ, το τοπίο γίνεται κόκκινο από το φως που φέγγει μια γιγάντια ταμπέλα, με τη φράση του Σάμουελ Μπέκετ Try again. Fail again. Fail better ( Ξαναπροσπάθησε, Ξαναπότυχε, Απότυχε καλύτερα). Μια άλλη επιγραφή απέναντι στη θάλασσα, βυθισμένη στην ειδικά κατασκευασμένη εξέδρα 21 μ., ανάβει τη νύχτα για να φωτίσει την άλλη μισή μπεκετική φράση Ever tried. Ever failed. No matter (Προσπαθούσες, Λάθευες, Δεν πειράζει). Ο Νίκος Ναυρίδης, χρησιμοποιεί τη ρήση του Μπέκετ, «σαν προφητεία, ένα Σύγχρονο Χρησμό όμως πιο τρυφερό, πιο παρηγορητικό γι αυτό και ιαματικό που ενεργοποιεί συνειδήσεις…» λέει ο Ελληνας καλλιτέχνης.

Είναι γνωστή η αγάπη του για το έργο του Ιρλανδού δραματουργού όπως και η προσήλωσή του, τα τελευταία χρόνια, στην εικαστική αποτύπωση (βίντεο, ήχος, σχέδιο, εικαστικά περιβάλλοντα) της έννοιας της αναπνοής, με ποικίλες σημασίες, σαν «ένα είδος μέτρησης του κόσμου που αγγίζει τις επίσημες γεωμετρίες των ανθρώπινων ορίων», εξηγεί ο ίδιος.

Εικαστικός πρώτης γραμμής, καθηγητής στη Σχολή Καλών Τεχνών της Αθήνας, ο Νίκος Ναυρίδης, έχει λάβει μέρος, στις μεγαλύτερες παγκόσμιες εικαστικές διοργανώσεις: Μπιενάλε Κωνσταντινούπολης, Σάο Πάολο, Σάντα Φε, για να αναφέρουμε κάποιες. Κι όταν του θέτουμε το ζήτημα ότι συνήθως οι εικαστικοί που εκθέτουν στην Ελευσίνα, εκπροσωπούν στη συνέχεια την Ελλάδα στην Μπιενάλε της Βενετίας, απαντά γελώντας: «εγώ ευτυχώς γλίτωσα, συμμετείχα δύο φορές». Στο Εθνικό περίπτερο την πρώτη φορά (2001) και στην Αρσενάλε, την διεθνή έκθεση της Βενετίας, τη δεύτερη (2009).

Η μεγαλύτερη εικαστική κατασκευή περιβάλλοντος που έχει ποτέ δημιουργήσει ο ίδιος, είναι τώρα στην Ελευσίνα. Για τις ανάγκες της, μεταφέρθηκαν τέσσερα στρέματα γης από το Θριάσιο, όπου είχαν φυτρώσει αρχικά τα στάχυα. Φυτεύτηκαν οι ρίζες τους, ξαναφύτρωσαν και στο τέλος της έκθεσης, τα στάχυα θα ξεριζωθούν και θα δοθούν για ζωοτροφές.

Ερ:Γιατί επιλέξατε να φυτέψετε στάχυα στο τσιμέντο;
Απ:Μου έρχεται στο νου το σύνθημα του γαλλικού Μάη «Κάτω από τα πεζοδρόμια η παραλία». Με μια αντιστροφή γίνεται «Πάνω από το τσιμέντο υπάρχουν στάχυα». Που σημαίνει ότι και οι δύο φράσεις, το ίδιο αδύνατο ήθελαν να πετύχουν. Προσπαθήσαμε εδώ με τα στάχυα να δείξουμε ότι τα πράγματα μπορούν να γεννηθούν κι εκεί που κανείς δεν το ελπίζει. Εξάλλου και ο Μπέκετ στην φράση του, το αδύνατο διαπραγματεύεται. Επίσης τα στάχυα κρύβουν μια αλήθεια της Ελευσίνας. Το μεγάλο παράλογο φυτεύοντας στάχυα στο τσιμέντο, είναι πάρα πολύ κοντά στο μεγάλο παράλογο του τόπου, όπου στην αρχαιότητα οι άνθρωποι πίστευαν ότι ερχόμενοι εδώ, τελώντας τα Μυστήρια θα συμφιλιωθούν με τον θάνατο. Μια συνειδητή συμφιλίωση με το αδύνατο..

Ερ:Ολη η εγκατάσταση έγινε έξω από τα ερειπωμένα δωμάτια του εργοστασίου. Γιατί δεν δουλέψατε στο εσωτερικό του;
Απ: Πάντα δούλευα με τον «κενό» χώρο. Ερχόμενος εδώ εντυπωσιάστηκα από όλο αυτό το κενό και αν κάτι μπορούσε να συμβεί, αυτό θα το εύρισκα, σε μεγάλο βαθμό, έξω στο «άδειο», στο «ενδιάμεσο», στην αυλή. Το να αντιλαμβάνεται κανείς το «Γεμάτο Έξω» μέσα από το «Μέσα 'Αδειο» είναι μια στάση ζωής.Που σημαίνει ότι για να διαβάσεις τα πράγματα πρέπει να αδειάσεις, διαφορετικά δεν μπορούν να μπουν μέσα σου. Αν δεν είσαι σε θέση να σε κυριεύσει αυτό που συμβαίνει τότε, μάλλον δε συμβαίνει τίποτε. Γι αυτό και είμαστε έτσι αδρανείς οι Έλληνες όλο αυτό τον καιρό, που μας συμβαίνουν τόσα…

Ερ: Η Ελευσίνα είναι φορτισμένη ιστορικά και εσείς επιχειρείτε να ταξιδέψετε τον θεατή στον χρόνο. Πώς συνοψίζετε το εννοιολογικό υπόβαθρο του έργου σας;
Απ: Θεώρησα την Ελευσίνα ως μια μικρογραφία της σημερινής ελληνικής πραγματικότητας. Ένας τόπος με ένδοξο παρελθόν, σήμερα φτωχός, που έχει βρεθεί σε μια κατάσταση αρκετά δύσκολη. Μια πόλη όχι μόνο με αρχαία ιστορία αλλά και σύγχρονη, με όλα αυτά τα εργοστάσια, τα οποία εκμεταλλεύτηκαν ό,τι η πόλη είχε να προσφέρει από εργατικό δυναμικό, φυσικούς πόρους, ανάγκη για εκσυγχρονισμό, για ανανέωση. Με την Ελευσίνα ως κέντρο του κόσμου, επιχείρησα ένα έργο που να αφορά σε όσα συμβαίνουν σήμερα και μάλιστα σε επίπεδο όχι μόνο συλλογικό αλλά και προσωπικό.

ΠΗΓΗ: ΑΠΕ-ΜΠΕ